Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
نیشتیمانی ڕاپۆرتنووسان… یوسف منتک

نیشتیمانی ڕاپۆرتنووسان… یوسف منتک

Closed
by August 23, 2013 گشتی

 

 

 

نیشتمان ئهو بستهخاکهی که‌ مرۆڤ خۆشی دهوێت و تیایدا ده‌ژیت. ههموو مرۆڤێک دهخوازێت بهئازادی لهوێدا پرۆسێسهی ژیانی خۆی بکات.  سهردهمێک لهپێناوئهو نیشتمانهسه ‌‌دان و ههزاران گهنجی ئهم وڵاتهژیانی خۆیان خستهمهترسییهوهبۆ ئهوهی ڕۆژێک ئهم ئازادییهلهسهر ئهو بستهخاکهپرۆسێسهبکهن. لهدهیهی ههشتاکانی سهدهی ڕابردوو، وهکوو زۆربهی گهنجی ئهو وڵاتهلهڕێکخستنهکان لهگهڵ کۆمهڵێک هاوڕێ و دۆستی گیانی بهگیانی تێدهکۆشاین بۆ هێنانهدی ئهو ئازادییهواقیعیه‌. ئهوکات مهبدهئو ئهخلاق ههبوو. ئهخلاق بهواتا پۆزهتیڤهکهی، ئهو هاوڕێیانهئهخلاقیان بهرانبهر یهکتر ههبوو جۆرێک لە پەیوەندی کۆمەلایەتی وعاتیفی هەبوو، کهس ئامادهنهبوو بۆ بهرژهوهندهی زاتی، هاوڕێیهکهی بکاتهقوربانی، به‌ده‌ر له‌ که‌سانێک که‌ لاواز بوون و رێگای خیانه‌تیان هه‌لبژارد، نموونهی ئهوهمان زۆرهدهیان گهنج و قارهمانی ئهو ولاتهلهژێر ئهشکهنجهدا مردن، بهبی ئهوهی ناوی هاوڕێکانیان بدهن، تەنها ئەوانە نەبێت کە بەرگەی ئازارو ئەشکەنجە یان نەگرت.

لهیهکهم ڕۆژی ڕاپهڕینهوه‌ 1991 حیزبهکان کۆمهڵێک کلتوور و دابونهریتیان فێری تاکی کورد کرد، واتە کولتورێکی سەقەتیان داهێنا. یهکهم شتێک تاکی ئهم میللهتهیان فێری که‌رامه‌تی مرۆڤ شکاندن و تاڵان کردن و بهزهیی نههاتنهوهبهسامان و موڵکی گشتییهوهکرد. چونکهخۆیان دهستپێشخهر بوون، تهنانهت ههر حیزبهباڵهخانهیهکی موڵکی گشتی داگیرکرد. کورد گوتهنی: گهورهئاو دهڕێژی، بچووک پێی لێ دەخشینێ. بهڵام ئهوهی لهههموو شتێک کارهساتتر بوو، خهڵکیان فێری جاسووسی و ڕاپۆرت نووسین کرد. لهساڵی 2003 دهیان کهس و حیزب و سهرکردهفایلیان ئاشکرا بوو. کۆمهڵگهیان کرد بهکۆمهڵگهیهکی جاسووسی. بهرپرسهکان بۆ پاراستنی بهرژهوهندی کەسی وکورسییەکانی خۆیان، ههوڵی لێک ههڵوهشاندنهوهی پێوهندی نێوان خهڵکیان دا ،بەکوردییەکەی پەیوەندییە کۆمەلایەتییەکانیان  هەلوەشاندەوەو خۆشەویستیان لە ژێر پێکانیاندا پلیشاندەوە، تهنانهت ئهو هاوڕێ و برادهرانهی لهسهردهمی ڕۆژهسهختهکان لهگهڵ یهک بوون، لێکیان کردن. بهرهبهرهخهڵکیان فێرهشێوهیهک لهپهروهردهی پارهپهرستی و خود پەرستی و بهرژهوهندی تاک لایهنهکرد و تۆوی دوو بەرەکیان چاند، به‌جارێک که‌رامه‌تی تاکی کوردیان پلیشانده‌وه‌و ته‌واوی ماف وئازادییه‌کانی مرۆڤیان پیشێل کردوو، ئه‌و دیموکراسیه‌ته‌ی باسی لێوه‌ ده‌که‌ن خسته‌ ژێر پرسیاره‌وه‌. به‌بێ ئه‌وه‌ی ره‌چاوی ده‌ستووری ولاتانو ئه‌زموونه‌که‌یان  بکه‌ن نموونه‌  وه‌ک : ده‌ستوری ئه‌لمانیا  که‌ له‌ برگه‌ی یه‌که‌مدا نووسراوه‌ که‌رامه‌تی مرۆڤ ده‌ستکاری ناکرێت ونابێت پێشێل بکرێت.

لێرهوهحیزب و بهرپرسهکان  جۆرێک لهکارگهی بهرههمهێنای تاکی بهرژهوهندخواز دهکهنهوه‌. بهواتایهکی دیکهقوتابخانهیهک دهکهنهوه، تێیدا خهڵکی ئینتیهازی و ووردە بۆرژوازی و ههلپهرستی ده‌وروبهری خۆیان فێری ڕاپۆرتنووسین و شکاندنی ملی کهسانی دیکهبکهن بۆ ئهوهی بهرژهوهندی خۆیان  و پلە ومەقام وکورسییەکانیان بپارێزن. ئهم شێوهپهروهردهکردنهفراوانتر  دهبێت، لهسهر ئاستی تاک بۆ خێزان، کۆمهڵگهو دواتر ئهو نیشتیمان و وڵاته‌. ئهم شێوازی پهروهردهیهزۆرێک لهخهڵکی بۆ خۆ نزیکخستنهوهلهبهرپرسهکان پێڕهوی دهکهن، بۆتە کولتوریکی باو. کاتێک ئهمهیشی بۆ دهچێتهسهر و ئهوهی دهیوێ بهدهستی دههێنێت، ناچار بۆ پاراستنی ئهو دهستکهوتهههوڵی دوورخستنهوهی کهسانی دیکهدهدات، بهواتایهکی دیکهههوڵی دروستکردنی پهرژین و دیوارێک دهدات بۆ ئهوهی کهسانی دیکهی خاوهن توانا نهتوانن جێی ئهو بگرنهوه. ئهم سیستهمی پهروهردهکردنهی بهرپرسی حزبه‌کان هێنایانهکایهوه، کۆمهڵێک مرۆڤی بهڕۆبۆتکراو، کۆیلهی بهرههمهێناوه. بهرژهوهندی نهتهوهو نیشتیمان دابهزی بۆسهر ئاستی بهرژهوهندی مرۆڤگهلێک، تهنیا بهرژهوهندی خۆیان دهبینن.

لهدوای ساڵی 2003 ، له پڕێکدا و ماوهماوهفهرمانێکی ئهنجوومهنی وهزیران یا فەر مانی یەکێک لەسەرۆکایەتییەکان دهردهچێت، لهو فهرمانانهناوی دهیان کهس دهبینیت بهپلهی جیاواز خانهنشین دهکرێن یا تەعین دەکرێن. بهپلهی وهزیر، جێگری وهزیر، ڕاوێژکار و چهندان پلهی سهربازی دیکه. ناوی ههموو ئهو کهسانهیش لهکوڕ و کچ و خزم و نزیکی بهرپرسهکانن یا لەکوتلەو پیاوی دەربار.  جیاواز لەوە لهناکاو دهبینی کهسێک بۆتهڕاوێژکار لهوهزارهتێک، یا پهڕلهمان یا لەسەرۆکایەتی هەرێم یا.یا.یا…….تاد، بهبێ ئهوهی ڕهچاوی  خه‌بات و ئاستی توانا و بڕوانامهو شارهزایی ئهو کهسهبکرێ. ههر ئهو نۆکه‌رو رۆبۆته‌داتاشراوانه‌لهلایهکی دیکهخهریکی ڕاپۆرتنووسینن لهدژی کهسانی خاوهن تواناو لێهاتوو شایەن بەم پلەی وەزیفییە، کهدهیانهوێت لهسهر بنهمای شارهزایی و بڕوانامهو توانست ههوڵی دهستخستنی کار بدهن.  لێرهدا مرۆڤ دهبێ زۆر ئاگاداری خۆی بێت، دهنا پێش ئهوهی بچێتهسهردانی بۆ نموونهبهرپرسێک، کههاوهڵی ڕۆژهسهختهکانی بووه، چهندین ڕاپۆرت بۆ ئهو بهرپرسهدهچێت، جا ڕاپۆرتنووس خۆی و ویژدانی شهلم، کوێرم ناپارێزم، بهناو دهکهوێت. مرۆڤ کاتێک بیر لهو ڕۆژانهدهکاتهوهئامادهبوو ژیانی خۆی بکاتهقوربانی لهپێناو هاوڕێی هاو  خهباتی نهتهوهکهی، بچێتە بەردەم پەتی سێدارە، ئێستا ههر ئهو هاورێیهی ڕۆژانی خهبات خهریکی ڕاپۆرتنووسینهلهبارهی ئهو کهسهوه، لێرهدایهمرۆڤ ههست بهنامۆیی دهکات. ههست دهکات لهسهر نیشتیمانێکی نامۆ دهژهیت، نیشتیمانێک هی ئهو نییه، بهڵکوو شوێنێکهجێی بهرژهوهندییهتایبهتیهکانه‌. ئهو بهههشتهنییه، کهلهڕۆژهسهختهکان خهونمان پێوهدهبینی. مرۆڤهپاکهکان وهکوو غهوارهیهک، بیژییەک دهژین، هاتووچۆ دهکهن.

 

 

 

 

 

 

نيشتماني ڕا پۆرت نووسان


ئه ى نيشتماني من
دوێنى كه مبدآ هه بوو
ئه خلافيش هه بوو

لە پێناو ئازادی نیشتیمان
ىاماده ى به رده م په تي سێداره بووين
به لام ئه ى نيشتمانى من ببو ره لێم

ئیستا 
ئيمرۆ ئێمە له م نيشتمانه
غه ريبین ، بيژين، نامۆین
بێ هه وارین
جێمان نا بێته وه


نيشتما ني دوێني من
بۆته
نيشتماني راپۆرت نووس ورۆبۆتان
بۆته
نيشتماني هه لبه رست و ئينتيها زى و
قەعپەو، دروزن و گەوادان
ليم ببوره ئه ى نيشتمان مالئا وا
ئە ي نيشتماني راپورت نووسان

مالئاوا

 

* ئه‌م وتاره‌م بۆیه‌کێک له‌ رۆژنامه‌ به‌ناو ئه‌هلی وئازاده‌کان نارد که‌ پێشتر چه‌ندین وووتاری ئه‌ده‌بی وکولتوریم بۆ ناردوون بلاویان کردۆته‌وه‌،به‌لام  ئه‌م وتاره‌یان بلاو نه‌کرده‌وه‌ گوایه‌ تونده‌. به‌لام من ده‌لێم له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و که‌نالانه‌ بریاره‌ ته‌نها چه‌ند که‌سێک قسه‌ له‌م پرسانه‌ بکه‌ن، ئه‌ویش به‌مه‌به‌ستی به‌ پاله‌وان کردنیان، که‌ ئه‌و پاله‌وانانه‌ به‌به‌لگه‌ تا ئێستا سه‌لمێنراوه‌ بیرۆکه‌و کرۆکی بابه‌ته‌کانیان دزراوه‌. من  رای ده‌گه‌یه‌نم که‌ ئه‌و که‌ناله‌ به‌ناو ئه‌هلی ئازادانه‌، مایه‌ی ئه‌وه‌ن بخرێنه‌ ژێرپرسیاره‌وه‌.

 

 

 

 

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.