Skip to Content

Thursday, March 28th, 2024
پاسەوانی شیعر مرد

پاسەوانی شیعر مرد

Closed
by August 28, 2013 ئەدەب

 

 

 

“” ئێستا کچێک نیشتیمانمە””ی شێرکۆ بێکەس

 

بەرهەمی شیعری””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””ی شێرکۆ بێکەس لە دەروازەی جۆراوجۆرەوە،لە گۆشەنیگای جیاوازەوە تێپەڕاندنی بێدەنگی لەئەستۆگرتووە و پاشەکشەی ڕەوشتی ئێستای تاکی کوردی بەسەرکردۆتەوە،لە یاساخ دەدوێ، دەستکاری بڤەدەکا و ناحەزیەکانیش دەوروژێنێ.گەر شێرکۆ بێکەس مەرگ زوو زەفەری پێنەبردایە،لە قۆناغی پاش””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””بەولاوە دەکرا بچێتە زۆنی یاساغکردنەوەوە.چونکە وادیارە لەپاش””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””وە شێرکۆ دەیخواست پێمانبڵێ:نەوەی پاش ڕاپەڕین،لاوانی سەرجادەی سەهۆڵەکە،کەرکوکییەکان،خۆیوتەنی کە کوڕی نەوت و گازن،کراون بە بەرهەمی خورپەکان،بەرماوەی خورپە سیاسییەکان،بەرماوەی ئەو خورپە سیاسییانەی قەیرانی سیاسی دروستییانی کردوە.ئەمەش وایدەکرد شیعرەکانی شێرکۆ بچنە قۆناغی،خۆی وتەنی، شیعری ژێرزەمینییەوە.بۆ؟ چونکە کاتێ باسلە نیشتیمان دەکا باسێ زۆر لە بێیاسای دەکا،گەمە بە واتای ئازادی و وانەکانی دیموکراسیەتی کوردی لەپاش ڕاپەڕینەوە دەکا.شێرکۆ دەیەوێ مونتسکیوئاسا،بەدەم گازندە شیعرییەکانییەوە پێمانبڵێ:یاسا ڕوحی دیموکراسیەتە،ئەو شتەی ئێمەی کوردی سەردەمی فیدڕاڵی ئاگامانلێی نییە.

بەپێیئەوەی گەندەڵی سیاسی دروستکەری قووربانییە شیعریش یەکێکە لە قووربانیەکان هەر لەبەرئەوە خوێندنەوەی ئەم بەرهەمە لە یەکێ لە هۆڵەکانی شاری سلێمانی لە شێرکۆ یاساغدەکرێ.لێرەوە هێدی هێدی شیعری شێرکۆ دەچێتە قۆناغی بڤەوە.ئەو خودەی لە بەرهەمی ناوبراودا شوێنی سەرزەنشتی شێرکۆیە پێشتر شوێنی هیوای بووە.ئەو خودەی کۆژیتۆی”” دەربەندی پەپوولە””20 ساڵێک لەمەوبەر دایمەزراند بۆ شێرکۆی ناو””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””شتێ پووچە و شێرکۆ هەوڵی هەڵوەشانەوەی دەدا.لێرەوە شێرکۆ خودیخۆی بەجۆرێ نزدیکلەخۆیەوە،لەئێستایەوە،دەنووسێتەوە ئەمەش تاڕادەێکی زۆر بەڵگەیە لەسەرئەوەی مرۆڤ خۆی هۆشمەندی خۆی دیاریدەکا.بەمشێوەیەبێ ئەو هۆشمەندییە شیعرییەی لە””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””دا بەدیدەکرێ هەوێنی کودەتایێ خۆییە لە تێڕامان و تەماشاکردن.شوێنیشیەتی وتنێکی فوکۆ لێرە بجووینەوە کە بەمجۆرەیە:من کەدەنووسم بۆ ئەوە دەنووسم خۆم بگۆڕم،بۆئەوەی ئەوە بگۆڕم پێشتر ووتومە.

بەپێیئەوەی شێرکۆ زمانی گازندە دەکابە سەکۆ بۆ ئەو شیعرگەراییە جوانکاریئامێزەی لە هۆنراوەکە کاریلەسەردەکا ئەمەوایکردووە لە گەلێ شوێنی هۆنراوەکە کێشی گوزارە شیعرییەکان قوورسبن و بەس ئەو دەمەی شاعیرپەنا بۆ میتافۆری شیعری دەبا کارئاسانی لەبەردەم تێگەیشتن لە واتای نیشتیمان دروستدەکا کە خۆی وەک واتایێ شیعری جێگیری ناو هۆنراوەکە نیشاندەدا،هیچ نەبێ ئەو کاتانەی باس لە خوا(کە دەکەوێتە بەینەوە)،حیجاب(چارەی ڕۆزانایان ناوێ چونکە بێ حیجابە)و پێغەمبەر(پپغەمبەر و کانت و مارکس)دەکا.دیارە ململانێی نێوان فەلسەفە و ئاین لە مێژووی فەلسەفە ململانێیێ سانانەبووە هاوکات ئەم ململانێیە جاریوایە فۆڕمێ تریشی وەرگرتووە بۆنموونە بووە بە ململانێی نێوان فەلسەفە و ئایدیۆلۆژیا ئەڵبەتە ئەمە لە شیعریشا ڕەنگدانەوەی خۆی هەبووە،بۆنموونە خوا لە نیشتیمان بۆ شێرکۆ(خواێکی تووڕە و بێباکە).ئەم تێگەیشتنە بۆ خوا لەگەلێ شوێنی هۆنراوەکە خۆی بەرجەستەکردووە.بەرجەستەکردنەکە پێماندەڵێ شێوازی ژیانی کورد لەسەر گشت ئاستەکان پێویستە بگۆڕدرێ،ئەمەش داوای نیگا گۆڕینمانلێدەکا.بەمجۆرە””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””ڕەتکردنەوەی ڕەوشتی سیاسی ئێستای تاکەکانی کۆمەڵگەی هاوچەرخی کوردی بە هەندوەردەگرێ و ،هاوکات شێوازی ئابووری هاوچەرخ و سێستەمی سیاسی ئێستای سەرمایەداری کوردی و کولتووری هاوچەرخی کوردیش ژێرنەشتەرگەری شیعری دەخا و ئەو تاکەی شێرکۆ پێش ڕاپەڕین جەفای بۆ سازاندنی داوە لێرە هێرشیدەکاتەسەر و پێیدەڵێ:ناڵێین لەسەر کورسییە دەڵێیین لەسەر ئازادییە.کەوابێت ئەم بەرهەمەی شێرکۆ پڕە لە وێنەی شیعری موحریج،وێنەگەلێ کە نیشتیمان شەرمەزاردەکا.بۆیە بە زمانێ شیعری ڕوون، بێئەندازە ناگومڕا،شێرکۆ گوزارە لەوەدەکا کە گەندەڵی سیاسی ناڕوونی لە شێوازی ژیانی تاکەکان،چەوسانەوەی ئابووری لە کۆمەڵگەدا دروستکردووە،هەروەها نادادپەروەری و هەژاری بەدیاری بۆ تاکەکانی پاش ڕاپەڕین هێناوە، دزیانی بۆ دروستکردووە.بەکورتی و بە زمانی شێرکۆ بێینەپەیڤین دەڵێیین:ئەو دزانەی خۆت کردنت بە سەردار.لایەنێتر کە مەرجە هێمایبۆکرێ ئەوەیە شاعیرەکان کە بەشێکن لە مێژوو ئەمە لای شێرکۆ بەوجۆرە ڕەنگدانەوەی هەبووە کە ئەم بەرهەمەی شێرکۆ خۆی وەک یاخیبوونێ شیعری،یاخیبوونێ ڕوناکبیری نیشاندا و جیهانبینی شیعری ئەم بەرهەمەش بۆ  دیدی مێژووی پڕبێ لە سڵەمینەوە.ئەوەتا بە زمانێ شیعری پێماندەڵێ:لە شاخ دەپرسینەوە کێ ئەڵێ تۆ قارەمانی،بە سروودەکان ئەڵێین کێ ئەڵێ ئێوە پیرۆزن.

ئێمە پێمانوایە لەم نیشتیمانە تازەیەی شێرکۆ هاوڕێیەتی باوەڕی بە جیاوزییە بەس برایەتی باوەڕی بەجیاوازی نییە. کەوابێ برایەتی ترسناکە گەر  کورد وەک ئەویتر لە سیاسەتی برایەتیدا شوێنی وونبێ بۆیە کورد پێویستە وێڵی سیاسەتی هاوڕێیەتی بێ.دێریدا لە وتارێ سیاسی ترسی خۆی لەو برایەتیە نیشاندەدا لە ئایندە سەرهەڵدەدا چونکە بەبۆچوونی دێریدا برایەتی هەڕەشەیە لەسەر ئەو دیموکراسیەتەی بەڕێوەیە.ئەمەشلەبەرئەوەی برایەتی دژی جیاوازیە و لەناو برایەتیدا ئەویتر بێشوێنە.هەر لەسەر ئەم بناغەیەش دەڵین:وتاری ناسیۆنالیزم کە وتارێکە لەسەر بناغەی برایەتی دروستدەبێ ڕێگا لە هاوڕێیەتی دەگرێ.ئەو وتارە ناسیۆنالیزمی و ئیسلامگەراییەی لە عێراقیشدا هەیە کورد یان وەک براێ موسڵمان قبوڵدەکا یانیش وەک خائین و گێرەشێوێن.بۆیە ئێمە لەم نیشتیمانە ماندووەی شێرکۆدا تارمای پەتاکانی ناسیۆنالیزم لێماننابێتەوە.

سەرباریئەوی لایسەرەوەووترا ئەوەش دەڵێین،ماهیەتی شیعر لەم بەرهەمەدا لەناو وتنگەلێ شیعری قەتیسکراوە بە سەختی جوانکاری،کە هەمیشە شوێنێ سەرنجی شێرکۆ بووە،خۆی دەردەخا.هاووەختیش شیعر و جوانکاری لە وەسفی نیشتیمان بەجۆرێ کاری زمانەوانی خۆیدەکا وەکئەوەی دوو شوێنی هەستیاربن بۆ وروژاندنی پرسیارە ئۆنتۆ- سیاسییەکان.بەهۆی ئەم بوارەشەوە تێڕامان لە بوونی تاکی کورد چڕتر و بەرینتربۆتەوە.بەواتاێتر،شیعر چیدی ناخوازێ لەم بوونە بێدەنگ بێ، شیعری شێرکۆ لەپاش ئەم بەرهەمەوە دەیەوێ بڵێ بێدەنگی شیعری سنووری هەیە.شیعر کە ئەم بوونە دێنێتەگۆ مەبەستی تۆڵەکردنەوە لە بوون نییە بەڵکو پەردەهەڵماڵینە لەو بوونە دەستکردەی ئێستا تاکی کورد لە زێدی خۆیدا،زێدی پاش ڕاپەڕین تیایدەژی.دیارە لە بەرهەمە شیعریەکانا ئەوە زمانە بوون دەدۆزێتەوە و لە وونبوون و لەبیرنەکردنەوە دەربازیدەکا. بۆئەوەی زمان لەم بەرهەمەی شێرکۆ بەوکارەهەستێ شیعر ئەرکی کۆمەڵایەتی دەبینێ. 

فەلسەفە شیعر نییە چونکە فەلسەفە وتارێکە خۆی لەسەر بناغەی واتا پێکدێنێ،لێ شیعر دەکارێ واتاکان لە دوتۆی دیدی جوانکاریدا قەتیسکا.کاتێکیش جوانکاری ڕەهەندی سیاسی وەردەگرێ شیعر دەخوازێ شتێ تر بڵێ.بۆیە لە هۆنراوەی””ئێستا کچێک نیشتیمانمە””شیعر دەیەوێ نیشتیمان شوێنێک نەبێ تەنیا بۆ سیاستکاری،نیشتیمان داڵدەی ئەو شتانە نەدا جوانکاری کوژن.ئەمەو شێرکۆ خەمی گەورەی لەم بەرهەمەی لەناوچوونی جوانکارییە نەرێتی و ساناکانی ڕۆژانی خۆفیداکردن لەپێناو ئازادیشە.نیشتیمانە تازەکەی شێرکۆ،خۆ وتەنی کە ساڵی جارێکیش خۆیناشوا،ئازادی کوژە،یان بەناوی ئازادیەوە نەرێت،یاد و جاران لەباردەبا.لەڕێگای ئەم هێرشەی شێرکۆوە بۆ سەر نیشتیمانە تازەکە،ئەو نیشتیمانەی دەستێ باڵای لە پشتگۆیخستن و لانەوازکردندا هەیە،لەوەشتێدەگەین گومان و سڵمینەوە تاکە ئامرازی زمانی شیعری نوێ شێرکۆن(بە سروودەکان دەڵێین کێ ئەڵێ ئێوەپیرۆزن،نیشتیمان تۆ ئەتەوێ هەرچۆنێک بی و هەرچییەک بی خۆشمبوێیت،لە شاخ دەپرسینەوە کێ ئەڵێ تۆ قارەمانی).

 

 

 

ئازاد حەمە، مامۆستای فەلسەفە لە زانکۆی سلێمانی

سەرنج: لەدوا ژمارەی هەفتەنامەی باسی 2013 بڵاوکراوەتەوە

azadhama500@yahoo.fr

Previous
Next
This site is registered on wpml.org as a development site.