لە پەراوێزی نووسینەکانی کارا فاتیح و مەهدی فاتیحدا

دووندی وەرچەرخانی پەیامی ئەدەب و وەزیفەی ئەدیب لەوێوە سەرچاوە دەگرێت کە واقیعێکی ناقۆڵا دەیسەپینێت بەسەر هەموو جومگە جۆراوجۆرەکانی ژیاندا، یەکێکیش لەو چینانە، ئەو تاکانەی ناو ئەو کۆمەڵگایەن کە بەناوی جۆراوجۆر بانگ دەکرێن و خۆیان ناو ناوە، تا چەند توانیویانە ڕاستگۆ بن لەگەڵ نووسینەکانیان و بیردۆزە گوزەشتەکانیاندا؟ دوای ئەوەی ناوی ئەدیب و شاعیر و نووسەر وەك پیشە و نازناوی لێدێت، ئەو کات هیچ پەیوەندییەکی نامێنێت بە دنیای لوتکەی هۆش و ڕۆشنگەرایی و داهێنانە میتافیزیکیەکانی گیانی مرۆڤەکان. لێرەوە شیزۆفرینیایەکی پەنهان لە ناخدا سەرهەڵدەدات و خاوەنەکەی بە کێشەیەکی ویژدانی قوڵەوە دەگلێنێت، تا کار دەگاتە ئەوەی دەست لە کاربکێشێتەوەو پاکی گیانی داهێنەرانەی بهێڵێتەوە، یان بە تەواوی تێوەدەگلێت لە هەموو مانا ناقۆڵاکانی هزرو ناخ و ئەدەب و لە کۆتاییدا بە کەسایەتیەکی دەمامکدار شوێن پێی لە جومگەو دەزگا ئەدەبیەکاندا زیاتر جێگیر و سەقامگیر دەبێت و ناویشی وەك خاوەن داهێنان و بەخشین و دەقی مەزن هەمیشە لەو زۆنگاوەدا دەبریسکێتەوە، لێرەوەیە لێکترازانی حەقیقی لەگەڵ واقیعدا دێتە دی و گەورەترین کێشەی ئەوەمان بۆ دروست دەبێت خۆمان لێ ون دەبێت و کەینونە حەقیقیەکەی ناناسین، ئێدی با ڕۆژێك لە ڕۆژانیش شیعرێك یان چیرۆکێکی سەررنجداریشی نووسیبێت، ئێستا دەیەوێت لە ژێر سێبەری ئەو ناوەدا تواناداری خۆیانمان پێ بفرۆشنەوە، لە ژینگەیەکی ئاوهادا ئەو دەزگاگەلە وەکو ڕۆڵێکی قۆرخکاری حیزبی مامەڵە لەگەڵ دەرەوەی خۆیاندا دەکەن، لە چاوی خۆیاندا خۆیان زۆر بە مەزن دادەنێن و لە چاوی خەڵکیشدا نەك هەر بۆ خۆشیان ناتوانن گۆڤارێك دەربکەن، بەڵکو ناتوانن لە دەرگای بارەگاکان بترازێت ئەو گۆڤارە رەوانەی دڵ و هزری خوێنەوارانی هوشیاری دەرەوەی خۆیان بکەن، لە ژێنگەیەکی تەڵخی ئاوهادا کە مرۆڤ لە دوورەوە هەڵدەخەڵەتێت بەوەی ئەو جێگاگەلە دروشمی ماڵی هەموو ئەدیبانیان بەرز کردبێتەوە، بەڵام کە دەچیتە ژوورەوە ئەو کاتە بۆت دەردەکەوێت ئەوەی ناسنامەی ئەوانی لە بەڕکدا نەبێت چەندێك لایان قێزەونەو بەڵکو دژایەتیشی دەکەن، هەر ڕەنگە هۆی ئەم فاکتەرو کاراکتەرە ناقۆڵایانە بێت کۆمەڵگا پشتی نەك لە ئەدەب و شیعر و فەرهەنگ کردووە، بەڵکو ڕقیان لە خوێندنەوەو بە ناو ڕۆشنبیران دەبێتەوە، بۆیە جێی خۆیەتی ئەو دوو بەڕێزەی لە دەرەوەی ئەو بازنەیە تووشی نانبڕین و سوکایەتی پێکردن و گەلە کۆمە بوونەتەوە هیچ دڵیان نیگەران نەبێت و بابەتگەلێکی شەخسی و بچووك کە هەڵهێنجراوی واقیعێکی نەبەکامە ساردیان نەکاتەوە لە خزمەتکردن و هەوڵدان، با دڵنیابن کارتی پاسی بوون بە ئەدیب لای کەسانێك نیە کە دیدێکی کلاسیکی و ڕۆمانسییان زیاتر نیە بۆ داهێنان، ئەوان گەر توانای حیزب و بودجەی خەڵک و ناوە سواوەکان پشتیوانکاریان بێت هەرگیز هەڵوێستەکانیشیان ژیربێژانەو تەندروست نیە و حەز دەکەم ئەو دوو بەڕێزە دڵنیابن نووسەران و خاوەن داهێنانی زۆر هەن هەمان هەڵوێستی ئێوەیان هەیە و بێ ڕتووش سەراپای واقیعی هەڵبزرکاوی وێژەیی دەبینن، چ ئەو نووسەرو ئەدیب و شاعیرە بەڕێزانەی لە دەرەوە یان لە ناوەوە دەژین و خۆیان دوورەپەرێز گرتووە لەو پەتا کوشندانە، هەرچەندە دەزانین وەك هەستێکی مرۆیانەی ناختان و مافە نابەرجەستەو مەعنەویەکانی خۆتان ئەو ڕاستیانەتان بە جورئەتەوە باس کردووە، وەك چۆن ماوەیەك پێشتر نووسەر شوان ئەحمەدیش دووچاری هات، بەڵام سەرفرازیی ئێوە لە دڵی ئێمەی خوێنەرو ڕۆشنبیران و ئەدەب دۆستدایە هەرچەندە ڕۆژێکیش بەرهەمێکی ئەدەبیمان نەنووسیبێت و بڵاو نەکردبێتەوە، سایتی دەنگەکانیش بە سوپاسەوە وەك چۆن هەمیشە سەدای داهێنان و ئەدیبانی ستەملێکراو بووە دەرگای دڵتان بۆ واڵا کردو ئەویش بۆی بڵاوکردنەوە، ئەگەر چی هەر وەکو ئاوپرژێنێکی گیانی ماندووتان بێت لە واقیعێکدا کە راستی و مافەکان بزر بوون و دەنگی حەقیقی داهێنەرانە بزرکراوەو لە شوێنیدا ڕۆتین و پلەو پایەو دەزگاو موچە شوێنی گرتووەتەوە.

خاڵە ئەحمەد