له ووڵاتێکدا که ژن خاوه‌نی له‌شی خۆی نه‌بێ ده‌بێ چۆن …..!
"له ووڵاتێکدا که ژن خاوه‌نی له‌شی خۆی نه‌بێ ده‌بێ چۆن ژنه وه‌زیرو په‌رله‌مانتارێکمان هه‌بێ!"
دیداری: ئه‌رسه‌لان مه‌حمود
ناوم ئه‌ڤین عزیز به ( رێکپۆش عزیز ) ناسراوم له بواری رۆژنامه‌وانیدا، تا ساڵی 2001 له سه‌نته‌ری راگه‌یاندن و روناکبیری ژنان بووم له سلێمانی، ئه‌وکات رۆژنامه‌ی ژیانه‌وه سه‌نته‌ر ده‌ری ده‌کرد، من گۆشه‌یه‌کی تایبه‌تم هه‌بوو به ناوی " منی ژن" هه‌روه‌ها چه‌ندین ووتارو بابه‌تم و ریپۆرتاجم نوسیوه‌و ئاماده کردوه، نه‌ك هه‌ر بۆ ژیانه‌وه به‌ڵکو بۆ سه‌رجه‌م رۆژنامه‌و گۆڤاره‌کانی تریش، وه له مانگی دووی 2001 له سویدم و ئێستا خوێندکاری به‌شی جه‌نده‌رم له زانکۆی سۆدێرتۆن له‌ستۆکۆڵۆم.
پرووشه: لێکۆڵینه‌وه یان ووتارێکی ئێوه‌م خوێندۆته‌وه، زۆر جه‌خت له گه‌رانه‌وه‌ی کورد ده‌که‌ن
بۆ ئاینی ئێزدی، ئه‌م هه‌مو پێداگرتنه بۆ؟ یان پێتان وایه ده‌کرێ له‌سه‌ر بناغه‌ی ئه‌م ده‌قانه چ پرۆژه‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌یی و سیاسی مه‌زنتر بنرێ بونیاد بنرێ له‌وه‌ی ئێستاکه کورد هه‌یه‌تی؟
ئه‌ڤین عزیز: بێگومان پاراستن و ره‌چه‌ڵه‌ک و که‌لتوری هه‌ر گه‌لێک و رێگه‌نه‌دان به ته‌فروتوناکردنیان له‌لایه‌ن زۆرداران و نه‌یارانیه‌وه خزمه‌تێکه به ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یمان له‌لایه‌ک و له‌لایه‌کی دیکه‌شه‌وه بۆ مه‌سه‌له‌ی سیاسی و به‌ره‌وپێشچوونی مه‌سه‌له‌ی نه‌ته‌وه‌یمان ، میتۆلۆژیای ئاینی گه‌لێک بریتیه له کۆڵه‌که‌یه‌ک له کۆڵه‌کانی که‌لتوری ئهو گه‌له‌و دواجاریش که‌لتور یه‌کێکه له‌و هۆکارانه‌ی که گه‌لێکی پێده‌ناسرێته‌وه، هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌ک سه‌رباری که‌ڵك وه‌رگرتن له ئه‌زمونه نووێیه‌کانی جیهان بیر له ئه‌زمونه مێژوویه‌کانی خۆیان ده‌که‌نه‌وه، به‌ڵام ئێمه‌ی کورد نه‌مان کردووه، بنه‌مای زۆربه‌ی ناسیونالیزی دنیا له‌سه‌ر میتۆلۆژیا دروست بووه، که ئه‌م میتۆلۆژیا و که‌له‌پوورانه له رێی گه‌شه‌پێدانی زمانی ئهو نه‌ته‌وه‌یه‌وه بۆته به‌شێک له بنه‌ماکانی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و یاسایی ئهو ووڵاته. هه‌روه‌ها زیندوو کردنه‌وه‌ی میتۆلۆژیاو که‌له‌پوورو سمبوله مێژوویه‌کان به شێوه‌یه‌کی گشتی بناغه‌یه‌کی سه‌ره‌کین بۆ گشت تیۆره‌کانی ناسیونالیزم. لێره‌دا ده‌کرێ بپرسین که ئایا به‌بێ ئاینی ئیسلام و جوله‌که چۆن ده‌مانتوانی شوناسی دوو نه‌ته‌وه‌ی وه‌ك عه‌ره‌ب و جووله‌که دیاری بکه‌ین؟ ئایا به‌بێ ئه‌م دوو ئاینه ئهو دوو نه‌ته‌وه‌یه بوونی ده‌بوو؟
ئاین هه‌میشه وه‌ك ناسنامه‌ی زۆرێك له نه‌ته‌وه‌کانی دنیایه، گه‌ر سه‌رنج له میتۆلۆژیای یۆنانیه‌کان بده‌ین ، ده‌بینین که ئه‌مه تایبه‌تمه‌ندیه‌که بۆ ناسینه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی یۆنان، یان ئاینی ڤیکینگه‌کان له نوردێنNorden که سوید یه‌کێکه له‌و وڵاتانه دوو مه‌سه‌له‌ی گرێدراوی یه‌کن، له ئه‌وروپا ئاینی زه‌رده‌شتی به میتۆلۆژیای ئێرانیه‌کان ناسراوه، ئاینی ئێزدیش به میتۆلۆژی کورد ناسراوه. که‌چی ئێمه‌ی کورد خۆمان هیچ له‌باره‌یه‌وه نازانین، ئه‌وروپیه‌کان زیانیاری زیاتریان هه‌یه له‌سه‌ر ئێمه‌ی کورد تا خۆمان وه‌ك کورد من هه‌ر لێره‌ش ئاشنایه‌تیم په‌یدا کرد به میتۆلۆژیای ئاینی کورد. هه‌رچه‌نده ئێران ئه‌مرۆ وڵاتێکی ئیسلامیه به‌ڵام هه‌رگیز شوێنه‌وارو بیروباوه‌ره‌کانی زه‌رده‌شتیان له‌ناو نه‌برده‌و وه‌ك ئه‌وه‌ی که ئێمه‌ی کوردی نه‌زان کردومانه، که‌عبه‌ی ئێمه مه‌که نیه به‌ڵكو لالشه، ده‌بێ ئێمه بۆ ره‌چه‌ڵه‌کی بوونمان بگه‌رێینه‌وه که بوونی کورد له کوردستانی ئێستادا هاوکاته له‌گه‌ڵ بوونی سۆمه‌ریه‌کان له ئێراقی ئێستادا، مانای به‌ر له‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی عه‌ره‌ب و تورك هه‌بن ئێمه‌ی کورد هه‌بووین . من له زیندوو کردنه‌وه‌ی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه دوو ئامانجم هه‌یه، یه‌کێکیان که ئه‌وه‌یه که ئێمه‌ش وه‌ک نه‌ته‌وه‌کانی دی خاوه‌نی میتۆلۆژی خۆ به خۆی خۆمانین و بۆ ده‌بێ ئه‌مرۆ ئاینی ئیسلامی عه‌ره‌بی راستیه‌کی ره‌های کۆمه‌ڵگه‌که‌مان بێ به راده‌یه‌ک که ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و یاسایمانی پێوه گرێ بده‌ین.؟ ئه‌وی تریشیان چۆن عه‌ره‌ب و جوله‌که ئاینه‌که‌یان کردۆته سه‌رچاوه بۆ ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی و ئه‌خلاقی ئێمه‌ش به هه‌مان شێوه ده‌توانێ ئهو ئاین و میتۆلۆژیه خۆمالیانه‌ی خۆی وه‌ك ره‌هه‌ندێکی که‌لتووری زیندوو بکاته‌وه و بنه‌مایه‌کی سیاسی و که‌لتوری نوێیی له‌سه‌ر دابنێ، به تایبه‌تیش که ئاینی ئێزدی به ته‌واوی ئاینێکی سکولاره، چه‌ند جێگه‌ی داخه بۆ ئێمه‌ی کورد به چه‌ندین ساڵ به‌ر له ئه‌ورۆپیه‌کانیش خاوه‌نی بیرۆکه‌ی سکولاریزم بوین که‌چی هه‌رگیز نه‌مان توانیوه له ئاستی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و یاسایماندا سودی لێ وه‌ربگرین، له ئاینی ئێزدیدا دووو ده‌سه‌ڵات هه‌یه یه‌کێکیان ده‌سه‌ڵاتی رۆحانیه که تایبه‌ته به کاروباری ئاینی که هه‌رگیز خۆی له کاروباری سیاسی و یاسای وڵاته‌وه وه‌رنادات، ئه‌ویتریشیان سه‌رکردایه‌تی ئیداری و سیاسیه که به پێی ئه‌قڵی سه‌رده‌م ده‌بێ وڵات بروا به‌رێوه‌ت، ئهو ده‌سه‌ڵاته سیاسیه‌ی که ئه‌مرۆ ئێمه هه‌مانه زیاد له پێویست گرێدراوی ئاینی عه‌ره‌بی ئیسلامیه، زیاده رووی نیه گه‌ر بڵیم گه‌ر کورد ئه‌م سامانه خۆماڵیه‌ی خۆی به‌کار بهێنایه له مه‌سه‌له سیاسیه‌کاندا من پێم وایه کورد له مێژ بوو خاوه‌نی ده‌وڵه‌تی سه‌ر به خۆی خۆی ده‌بوو. چونکه کوردی ئێزدی تایبه‌تمه‌ندی زۆری هه‌یه له ووڵاتانی ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریکا. خوا له بنه‌ره‌ته‌وه کورده ئیتر بۆ ده‌بێ به عه‌ره‌بی قسه‌ی له‌گه‌ل بکه‌ین؟!
پروشه: ئه‌م دوو ئاراسته‌یه‌ی که ئێستا له فێمێنیزمدا ده‌بینرێ که یه‌کێکیان ئامانجی پاراستنی یه‌کێتی ره‌گه‌زی و وه‌ک یه‌کێتیه له مافدا و ئه‌وی تریشیان جه‌خت له سه‌ر بنه‌ما ئافره‌تیه‌کان ده‌کاته‌وه و ده‌یه‌وێ و ده‌یه‌وێ کۆمه‌ڵگه ته‌وه‌ره‌که‌ی ئافره‌ت بێ ئێوه سه‌باره‌ت به‌و باسه ده‌ڵێن چی؟
ئه‌ڤین عزیز: راسته له ناو فێمێنیزم دا دوو ئاراسته‌ی وا هه‌ن که یه‌کێکێان فێمێنیستی جیاوازsärartsfeminister و ئه‌وی تریشیان فێمێنیزمی یه‌کسانهLikhetsfeminister هه‌ریه‌کێک له‌مانه روانگه‌و تیۆری خۆی له پشته‌وه‌یه. وه جێی ئاماژه پێدانیشه که بۆ نمونه فێمێنیزمی یه‌کسان زیاتر ئهو روانگه‌و بۆچوون و فاکته‌رانه له‌به‌ر چاو ده‌گرێ که له کۆمه‌ڵدا هه‌ن سه‌باره‌ت به چه‌وساندنه‌وه‌ی ژنان بۆ نموونه مارکسیست فێمێنیسته‌کان که سه‌ر به فێمێنیزمی یه‌کسانه سه‌رتاپای پله دووی ژنان به به‌شداری ژن له به‌رهه‌م هێناندا ده‌بێنێته‌وه له کۆمه‌ڵگایه‌کی بێ چیندا، یان ئه‌گه‌ر ژن به‌شدار بێ له کاروباری گشتیدا وه‌ك خوێندن و کار ئه‌وا ژن یه‌کسان ده‌بێ ، وه‌ک لیبرال فێمێنیسته‌کان ئاماژه‌ی پێ ده‌که‌ن به‌ڵام له راستیدا ئه‌مه وانیه‌و مێژوش ئه‌وه‌ی سه‌لماندوه. فێمێنیزمی یه‌کسان نایه‌وێ ته‌نانه‌ت قسه له‌سه‌ر جیاوازیه بایۆلۆژیه‌کانی نێوان ژن و پیاو بکات که له راستیدا ئه‌م جیاوازیانه به هۆی هه‌ندێ هۆکاری بابه‌تییه‌وه له کۆمه‌ڵگادا بوونه‌ته هۆی دروست بوونی هه‌موو ئهو روانگه و به‌‌هایانه‌ی که له کۆمه‌ڵدا هه‌ن سه‌باره‌ت به ژن و پیاو من لام وایه کێشه‌که ئه‌وه‌یه له له بنه‌ره‌ته‌وه تیۆری سیاسه‌ت و ده‌روون ناسی و زانست جیاوازیه‌کانی نێوان ژن و پیاوی قبوڵ نه‌کردوه بۆیه ده‌ر ئه‌نجام ژن و پیاو له کۆمه‌ڵدا که‌وتونه‌ته ناو پایوه‌ندیه‌کی دروستکراوی دیکۆتۆمی dikotomi ( دابه‌ش بوونی ره‌گه‌زی پیاو به‌سه‌ر پیاوو ژندا، وه‌ک ئه‌فسانه‌ی دروست بوونی ئاده‌م و حه‌وا، که ئاده‌م یه‌که‌م جار دروست ده‌بێ و پاشان ژن له په‌راسوی چه‌پی ئهو، له تیۆری سیاسی کلاسکیشدا به‌هامان شێوه ژن ده‌کرێ به کۆپیه‌ک له پیاو یان پیاوێكی ناته‌واو) وا که ئه‌مرۆ حاشا له بوونی له‌ش بکرێ وه‌ک راستیه‌کی ره‌هایی ژیانی ئێمه‌ی مرۆڤ. به‌ڵام ئه‌مرۆ له فێمێنیزم دا مشتمری چه‌مکێکی تازه هه‌یه به‌ناوی Intersktionalitet ئه‌م چه‌مکه یارمه‌تی شتکردنه‌وه‌ی کێشه‌کانی ناو کۆمه‌ڵگا ده‌دات که مرۆڤ ده‌بێ له چه‌ندین روانگه‌وه بوونی کێشه‌یه‌ک له کۆمه‌ڵگه‌دا ببینێ بۆ نمونه کێشه‌ی ژنان ته‌نها مه‌سه‌له‌ی چینایه‌تی نیه یان ته‌نها کێشه‌یه‌کی ره‌گه‌زی یان سێکسی رووت نیه به‌ڵكو سه‌رجه‌م ره‌هه‌نده‌‌کانی ناو ئهو کۆمه‌ڵگایه‌یه که ژنی تێدا ده‌ژی.
پرووشه : وێرای توندوتیژی و مه‌سه‌له‌کانی دیکه‌ی په‌یوه‌ست به چه‌وساندنه‌وه‌ی ئافره‌تانه‌وه له کوردستان زۆریش باس له پێشکه‌وتنه‌کان له‌و بواره‌دا ده‌کرێ، ده‌بینین به ده‌یان ئافره‌ت له پۆستی ئیداری و کارگێری و وه‌زیر و په‌رله‌مانتارن، ئێوه به‌وه رازین؟
ئه‌ڤین عزیز: بۆ وه‌ڵامی ئه‌م پرسیاره من ئاماژه ده‌که‌م به یه‌کێک له‌و قۆناغانه‌ی که داگیرکردنی ژنی پیا تێپه‌رێوه له لایه‌ن پیاوه‌وه که به فه‌لۆکراتیزم ناوزه‌د ده‌کرێت، ( مانای به‌سه‌روه‌ر راگرتنی چۆك یان گونی پیاو) ئه‌م قۆناغه پێش ده‌ست پێکردنی پاتریالکال بوو مانای له‌و کاته‌وه ده‌ستی پێ کردوه ، که پیاو هه‌ستی کردوه ده‌وری چیه له منداڵ بووندا، له‌و کاته‌وه چۆکی پیاو ده‌بێته ته‌وه‌رێکی سه‌ره‌کی و سه‌رجه‌م مه‌سه‌له‌کانی دیکه‌ی له ده‌ور ده‌سورێنه‌وه به بوونی ژنیشه‌وه، وه چۆکی پیاویش ده‌بێته فاکته‌رێکی سه‌ره‌کی چه‌وساندنه‌وه‌ی ژنان له رووی سونه‌تیه‌وه تۆ سه‌رنج بده‌ره ئهو جنێوانه‌ی که ئه‌مرۆ پیاو له کاتی شه‌ردا به‌یه‌کی ده‌دات له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا، هه‌موی به له چۆکی پیاوه‌وه ده‌ست پێده‌کات بۆ زێی ژن، یان له رووی یاساییه‌وه هه‌بوونی فره ژنی، قه‌ده‌غه بوونی له‌بار بردنی منداڵی ناخواسته، لێدانی ژنان، نشوز کردنیان ئه‌مانه هه‌مووی پاشماوه‌ی قۆناغی فه‌لۆکراتیزم و بنه‌ره‌تی یاساکانیه‌تی که له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا ماوه‌ته‌وه. ئافره‌ت بێ پیاو له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا بوونی نیه، هه‌تا به‌شداری هه‌بێ له پۆستی وه‌زاری و په‌رله‌مانتاریدا چونکه هه‌موو پێناسه‌ی بوونی ژنان له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا له‌مه‌ر چۆك یان گوونی پیاوه یان با بڵێم به‌و پێیه‌یه که چه‌ند له‌گه‌ل پیاو ده‌خه‌وێ، له‌مه‌ڕ ئافره‌ت له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا چوار واژه هه‌یه سه‌باره‌ت به بوونی ئه‌ویش ئه‌مانه‌ن، کچ، ژن ، قه‌یره‌کچ، بێوه‌ژن، کچ ئهو که‌سه‌یه که هێشتا له‌گه‌ل پیاو سێکسی نیه ، ژن ئهو که‌سه‌یه که له پرۆسه‌یه‌کی به‌رده‌وامی سێکسدایه له‌گه‌ل پیاو، قه‌یره کچ ئهو که‌سه‌یه که‌ته‌مه‌نی چۆته سه‌ره‌وه به‌ڵام تا ئێستا پیاوی ده‌ست نه‌که‌وتووه له‌گه‌ڵی بخه‌وێ، بێوه‌ژنیش ئه‌وه‌یه که ئیتر پیاوه‌که‌ی نه‌ماوه تا له‌گه‌ڵی بخه‌وێ، ده‌کرێ لێره‌دا تۆ به من بڵێی ئهو ئافره‌ته سه‌ربه‌خۆیانه کێن که به‌شداریان هه‌یه له پۆسته ئیدار و حکومیه‌کاندا؟ بۆیه سه‌‌رئه‌نجام ئه‌وه‌مان بۆ ده‌ر ده‌که‌وێ که هه‌ندێ له ژنان له په‌رله‌مانی کوردستان فره ژنی به سوکایه‌تی کردن به خودی ژنان تێناگات، به‌ڵکو پاساو بۆ چالاکی گونی پیاوان دێننه‌وه له مه‌سه‌له‌ی سێکسدا خۆیان به‌ته‌واوی ده‌که‌نه ئاوه‌ڵکردار objekt له پرۆسه‌ی سێکسدا نه‌ک بکه‌ر subjekt. که‌واته ئه‌مرۆ له کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌شدا ته‌وه‌ری بیری ژنانیش له‌ده‌وری به‌رز راگرتنی چۆکی پیاودا ده‌سورێته‌وه ده‌ینا ده‌رکردنی یاسایه‌کی له جۆری فره ژنی له کۆمه‌ڵگادا له‌لایه‌ن هه‌ندێ له ژنانه‌وه هێنده پاساوی بۆ نه‌ده‌هێنرایه‌وه تا ره‌وایه‌تی پێبده‌ن، گه‌ر ئێمه بزوتنه‌وه‌ی راسته قینه‌ی فێمێنیزممان هه‌بووایه ده‌بوو به لۆری لاعابه‌ی ئتۆماتیکی سێکسیان له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانی کوردستان هه‌ڵبرشتایه، چونکه یه‌کێک له پاساوه‌کانی ئه‌وان بۆ مه‌سه‌له‌ی فره ژنی ئه‌وه‌یه که ژماره‌ی ژن زیاتره له پیاو له کوردستان گه‌ر پێوانه‌ی ژن به پێی گونی پیاو بێت ئه‌وا زۆر له‌عابه‌ی سێکسی ئۆتۆماتیکی هه‌یه که زۆر له‌و پیاوانه باشترن بۆ ژن که باوه‌ریان به فره ژنی هه‌یه، ره‌نگه ژن له‌رێی ئهو له‌عابه‌یه‌وه باشتر به پله‌ی ئۆرگاسم بکات تا ئهو پیاوه‌ی ژن ده‌کاته کۆیله‌ی خۆی و له‌شێ به‌کار ده‌هێنێ بۆ مه‌سه‌له‌ی سێکس. بۆیه دواجار له ووڵاتێکدا که ژن خاوه‌نی له‌شی خۆی نه‌بێ ، ئه‌بێ چۆن ژنی وه‌زیر و په‌رله‌مانتارمان هه‌بێ ، من نه‌ک هه‌ر به‌مه رازی نیم من وه‌ک ئافره‌تێك به‌ڵکو سه‌د کورسی وا ده‌خه‌مه ژێر پێم که من له پۆستێکی ئیداریا یان په‌رله‌مان بم به‌ڵام هه‌موو پێوانه‌ی بوونی من وه‌ك ئافره‌ت له‌مه‌ڕ یاساکانی فه‌لۆکراتیزم بێت.
پرووشه: ئایا ئێوه له‌و بروایه‌دان که کلیلی هه‌موو په‌یوه‌ندیه ئینسانیه‌کان له له‌په‌یوه‌ندیه سێکسیه‌کاندا بدۆزینه‌وه؟ ئه‌وه‌ی له نێوان ئافره‌ت و پیاوێکدا رووده‌دات ده‌کرێ وه‌ک وێناو ئاوێنه‌کردنی کۆی په‌یوه‌ندیه ئینسانیه‌کان سه‌یر بکرێ؟
ئه‌ڤین عزیز: ده‌توانم بڵێم مه‌سه‌له‌ی سێکس ته‌وه‌رێکی گرنگی ژیانی مرۆڤه ، کێشه‌که ئه‌وه‌یه هه‌موو مرۆڤه‌کان خوازیاری موماره‌سه‌ی سێکس هه‌ن به‌ڵام کاتێ که دێیته سه‌ر قسه له‌سه‌ر کردنی به‌شێوه‌یه‌کی کراوه له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا ئه‌وا رووبه‌رووی به گژدا چوونه‌وه ده‌بیته‌وه به شتێکی تایبه‌تی دێننه ئاژمار، من خۆم وه‌ك که‌سێکی فێمێنیست زۆر باوه‌رم به‌و وته‌یه‌ی رادیکاڵ فێمینیسته‌کان هه‌یه که ده‌ڵێ " ئه‌وه‌ی تایبه‌تیه سیاسیه" و پێداده‌گرن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی گه‌ر بمانه‌وێ کۆمه‌ڵگاکه‌مان یه‌کسان بێ ده‌بێ له ژووری نوستنه‌کانه‌وه ده‌ست بکه‌ینه دیموکراتیسێراکردنی کۆمه‌ڵگا. ده‌بێ ئێمه بزانین چی له‌سه‌ر سیسه‌مه‌کانی ژووری نوستن رووده‌دات وه كێ بریاری ئه‌وه ده‌دات له‌وێ که سێکس چۆن بێت و کێش بریاره‌کان به‌جێ دێنێ. چونکه ناکرێ مرۆڤه‌کان ته‌نها له‌سه‌ر سیسه‌مه‌کان یه‌کیان خۆشبووێ و له‌وێ به‌ناو یه‌کسانی هه‌بێ به‌ڵام هه‌ر که له ژۆری نوستن هاتنه ده‌ر، په‌یوه‌ندیه‌کان شێوازێکی دیکه به خۆوه بگرن. ئه‌وه‌ی که له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا هه‌یه به ناوی خۆشه‌ویستیه‌وه ئامانج لێی ته‌نها سێکسه و ئامانجیش له سێکس به‌رهه‌مهێنانی منداڵه، بۆیه دواجار ژن له‌و پرۆسه‌یه‌دا ته‌نها کێلگه‌ی تۆوی پیاوه هیچ خواست ئاره‌زویه‌کی له‌به‌ر چاو ناگیرێ، زۆر جار له کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا روانگه‌ی پیاو له‌سه‌ر ژن ئه‌وه‌یه که" نا" ی ژن بۆ سێکس لای پیاو به به‌ڵێ بۆ سێکس لێکده‌درێته‌وه، چونکه بێده‌نگی به‌رده‌وامی ژن له مه‌سه‌له‌ی سێکسدا ئهو روانگه‌یه‌ی لای پیاو به‌رهه‌م هێناوه که " ژن حه‌ز به سێکس ده‌کات به‌ڵام رووی نایه‌ت قسه بکات" بۆیه گه‌ر ژن خوازیاری سێکس نه‌بێ ، پیاو وای تێده‌گات که شه‌رم ده‌کات. دوای ئه‌وه‌ش مه‌سه‌له‌ی سێکس په‌یوه‌ندیه‌کی مرۆیه‌یه و مه‌رج نیه له نێوان ژن و پیاوێکدا بێ heterosexualitet . ئه‌مرۆ په‌یوه‌ندیه سێکسیه‌کانی نێوان ژن و ژن Lesbisk پیاو و پیاو homosexuell هێنده‌ی مه‌سه‌له‌ی هێترۆ سێکسوالیتت گرنگه، وه یا ره‌نگه بۆ هه‌ندێ که‌س مه‌سه‌له‌ی سێکس ته‌نهاannoni له رێی عاده‌ی سریه‌وه به ئۆرگاسم بگات، ره‌نگه ئه‌مه راستیه‌کی ره‌های کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه بێ که مه‌سه‌له‌ی سێکس ته‌نها به ژنێك و پیاوه‌ێکه‌وه ده‌به‌ستن. که ئه‌مه هێترۆنۆرماتی heteronorm پێ ده‌ڵێن مانای هه‌موو مرۆڤه‌کانی کۆمه‌ڵگه به زۆر و ئیجباری په‌یوه‌ندیه سێکسیه‌کانیان ده‌بێ له نێوان ژن و پیاوێکدا بێت که له راستیدا ئه‌مه روانگه‌یه‌کی دیکاتۆریانه‌یه له مه‌سه‌له‌ی سێکسدا.
پرووشه: به‌ڵام ده‌شگوترێ نهێنی که‌سێتی هه‌ر که‌سێک له هه‌ڵسوکه‌وتی سێکسی دا ئاشکرا ده‌بێ ؟
ئه‌ڤین عزیز: من پێم وایه ئهو قسه‌یه‌ی تۆ راستیه‌کی زۆر تێدایه ، به‌ڵام بۆ ئێمه‌ی کورد زۆر زه‌حمه‌ته بزانین چی له‌و دیو درگای ژۆری نوستنه‌کانه‌وه رووده‌دات له‌به‌ر ئه‌وه ژن و پیاو به ئاشکرا ناتوانن باس له گرفته سێکسیه‌کانیان بکه‌ن به شێوه‌یه‌کی کراوه له کۆمه‌ڵدا، تۆ باش ده‌زانی ته‌نها که‌سێک که له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا خوازیاری سێکس بێت پیاوه و ژن به پێی ئهو نۆرمه‌ی کۆمه‌ڵگه خۆی له‌م پرۆسه‌یه ده‌دزێته‌وه یان ژن خوازیاری سێکس نیه له کاتێکا ژنی ئه‌ورۆپی گه‌ر به پله‌ی ئۆرگاسم نه‌گات له‌گه‌ڵ هاوسه‌ر یان هاورێکه‌ی جگه له‌وه‌ی که راوێژ به پسپۆرانی سێکس و دکتۆره‌کان ده‌کات به ده‌یان له‌عابه‌ی سێکسیش تاقی ده‌که‌نه‌وه بۆ راهێنانی له‌شی خۆی بۆ گه‌شتن به پله‌ی ئۆرگاسم، که بێگۆمان له زۆربه‌ی حاڵه‌ته‌کاندا پیاوه‌که‌ی یان هاورێکه‌ی یارمه‌تی ده‌ریه‌تی. کردنی عاده‌ی سری بۆ ژنان زۆر باشه چونکه لایه‌نی سێکسیان به‌هێز ده‌کات به‌ڵام به پێچه‌وانه‌وه ئه‌مه به شتێکی خراپ و گوناح له کۆمه‌ڵی ئێمه‌دا لێكده‌درێته‌وه، تۆ ده‌زانی گه‌شتن به پله‌ی ئۆرگاسم ئێستا بۆ مرۆڤ وه‌ک ده‌رمان یان چاره‌سه‌ر به‌کار ده‌هێنرێ به‌تایبه‌ت ئهو ژنانه‌ی که به ژانی منداڵ بوونه‌وه‌ن لێره دکتۆر پێشنیاری عاده‌ی سریان پێده‌دات چونکه هه‌م ره‌حمیان ده‌کرێته‌وه‌و هه‌میش ژه‌نه‌کانیان هێواش ده‌بێته‌وه، یان ئهو کچانه‌ی که له سوری مانگانه‌دان و ئازاریان هه‌یه کردنی عاده‌ی سری ئازاره‌که‌یان ناهێڵێ.
پرووشه: ئێوه له دوا وتارتان له ده‌نگه‌کان سه‌باره‌ت به فره ژنی واتێگه‌شتم که بتانه‌وێ بڵێن پیاوی کورد غه‌ریزه سێکسیه‌کانی به‌ته‌واوی زاڵه به‌سه‌ر ئاوه‌زیدا، ئێوه ئهو گشتاندنه به ده‌ربرینێکی زۆر شمولی نازانن؟ باشه ئه‌گه‌ر وایه هۆکاره‌کان چین؟
ئه‌ڤین عزیز: نه‌خێر من نامه‌وێ ئه‌وه بڵێم، من له‌ویادا ئاماژه ده‌که‌م به به‌شێك له‌و کۆرشه‌ی که له زانکۆ خوێندومانه سه‌باره‌ت به مێژووی سێکس و ره‌گه‌زو روانگه‌ی که‌مه نه‌ته‌وایه‌تیه‌کان سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌یه، جێنده‌ر ته‌نها به‌شێکه که تیشک ده‌خاته سه‌ر مه‌سه‌له‌ی ره‌گه‌ز و سێکس و روانگه‌ی که‌مه نه‌ته‌وایه‌تیه‌کان ،من له‌ویادا ئاماژه‌یه‌ک ده‌که‌م به‌و تیۆریه‌ی که رۆژ ئاوایه‌کان هه‌یانه سه‌باره‌ت به پیاوی لای ئێمه. که هه‌میشه پیاوی رۆژئاوای خۆی به بنه‌مای هه‌موو په‌یوه‌ندیه مرۆیی و ئاوه‌زیه‌کان داده‌نێ و پیاوانی رۆژهه‌ڵاتیش باگراوه‌ند و نائاوه‌زی دێننه ئاژمار، پیاوی ئه‌وروپی خۆی به بکه‌ر subjekt داده‌نێ و پیاوی لای ئێمه به objekt ، پیاوی ئه‌وروپی خۆی به بوونه‌وه‌رێکی کۆنترۆل بار ده‌زانێ به‌ڵام پیاوی لای ئێمه به بونه‌وه‌رێکی بێکۆنترۆلی ئاژه‌ل ئاسای غه‌ریزی، وه له‌ویادا من پرسیارم ئه‌وه‌یه که ئایا فره ژنی یه‌کێک نیه له‌و به‌ڵگانه بۆ پیاوی رۆژئاوای که پیاوی لای ئێمه تا کاناره‌کانی پله‌ی ئاژه‌ڵیی و غه‌ریزه‌ی ببا؟ بێگۆمان با چونکه مه‌سه‌له‌ی فره ژنی نا چێته خانه‌ی په‌یوه‌ندیه مرۆییه یه‌کسانه‌کان، به‌ڵكو ژیانێکی به‌ربه‌ری غابه‌ییه، کۆیله‌داریه، پیاو یان ژن ده‌توانن چه‌ندین جار لایاک جیاببنه‌وه و دیسانه‌وه ژیانی پێکه‌وه‌یی دروست بکه‌نه‌وه به‌ڵام ناکرێ له یه‌ک کاتدا پیاو دوو ژنی هه‌بێ و هه‌ر شه‌وه لای یه‌کێکیان بخه‌وێ، که‌واته ئهو پیاوانه‌ی که باوه‌ریان به فره ژنی هه‌یه ده‌چنه خانه‌ی ئهو بۆچونه‌ی رۆژئاوایه‌کان که به‌ته‌واوی غه‌ریزین و فریان به سه‌ر په‌یوه‌ندیه مرۆیه‌کانه‌وه نیه. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هیچ تیۆریه‌کی راسته‌قینه‌ی ره‌ها ننیه ، هه‌مووشتێ رێژه‌ییه له کوردیشدا پیاوی وامان هه‌یه که مرۆیانه له ژیان بروانێ و باوه‌ری به په‌یوه‌ندیه مرۆیه‌کان هه‌بێ به‌ڵام من زۆر راشکاوانه پێت بڵێم ئهو پیاوه‌ی باوه‌ری به کۆیله‌کردنی ژنان و فره ژنی هه‌بێ لای من ده‌چێته خانه‌ی ئاژه‌ڵانه‌وه و له‌ویادا له‌گه‌ڵ ئهو تیۆریه‌ی رۆژئاوایه‌کان کۆک ده‌بم سه‌باره‌ت به جۆری ئه‌م پیاوانه.
تێبینی/ ئه‌م چاوپێکه‌وتنه له رۆژنامه‌ی پرووشه‌ی ژماره43 ی رۆژی شه‌مه، رێکه‌وتی 13/12/2008 بڵاو کراوه‌ته‌وه.
