كاریگەرى سروشت لە بینگەى كارى هونەریدا…چۆمان ئهبوبهکر
كاریگەرى سروشت لە بینگەى كارى هونەریدا
(چۆمان ئهبوبهکر)
-هەڵبەت سروشت بە هەموو ڕەهەندەكانیەوە كاریگەرى تەواوى لەسەر هەموان بە
گشتى و هونەرمەندان بەتایبەتى هەبووە، بۆیە هەندىَ لەهونەرمەندانى نیگاركێش
بۆخۆ دەوڵمەند كردن لەڕەنگ و هەست كردن بەكەش و هەواى ناو تابلۆ دەچنە ناو
سروشت و ڕاستەوخۆ دەست دەكەن بە وێناندى، ئەمەش لەبەر چەند هۆیەك:-
1- كارێكە لە دەرەوەى ستۆدیۆو جیاواز لەكارەكانى ناو ستۆدیۆ ئەنجام دەدرێت.
2- بەرجەستەكردنى كەش و ئارامى سروشت لەناو تابلۆدا.
3- وێناكردنى كات و زەمەن لەكێشانى تابلۆى سروشدا بەرجەستە دەكات.
4- كاریگەرى (عینكاسات)ى ماتریالەكانى ناو سروشت لەسەر یەكتر وادەكات كۆمەڵێك ڕەنگى جیاواز بەرهەم بێت.
_لەناو ستۆدیۆدا، لەژێر روناكى دەست كردا كاردەكرێت و لەیەك لاوە ڕوناكى پەخش دەبێت و جێگیرە، بەڵام لەناو سروشتدا ڕوناكى ڕاستەوخۆ لەتیشكى خۆرەوە دێت و لەگۆراندا دەبێت و هەمیشە ئارامیەك ئامادەگى هەیە لەناو سروشتداكە سەرەنجام تابلۆیەكى ئارام دەخوڵقێنێت و ماتریاڵەكانى ناو سروشت كاریگەرى ڕەنگیان بەسەر یەكەوە هەیە بۆیە تابلۆ دەوڵەمەند دەكات لە ڕەنگدا.
یان دەكرێت پرسیارێكى تر بكەین ئایا هونەرمەند بۆ دەیەوێت وێنەى سروشت بكێشێت؟ لەكاتێكدا سروشت خۆى ئەوەندە جوانە كە ئیدى خوڵقێنەرى هەموو جوانییە ئیستاتیكیەكانە. ئایا هونەرمەند دەیەوێت سروشت كۆپى بكاتە ناو تابلۆ، یان سروشت وێنا دەكاتەوە بە جۆرێكى كەو خۆى دەبێتە خالقى. ڕەنگە بۆ ئەمەش چەندین بیرو بۆ چون لە دنیاى هونەرى وفەلسەفەدا هەبێت. كە ڕەنگە تێزەكانى (ئەفڵاتونوئەرستۆ) باشترین نمونەى سەرەتایى بن لەم بوارەدا لە سەرەتادا ئەفڵاتون هونەرمەندى خستە بەر ڕەخنەى قورسو پێى وابوو هونەرمەند كە وێنەى سروشت ئەكات ناتوانێت هیچ گۆڕانكارییەك بكات، چونكە هەوڵدەدات لاسایى وێنەى سروشتە واقیعیەكە وەك خۆى بكاتەوە. ئەمەش جگە لە شێواندنى جوانییە ڕاستەقینەكە لە زاكیرەى مرۆڤدا هیچى تر نیە و ناتوانێت جگە لەو لاسایى كردنەوەیەى كە لە وێنە سروشتیەكاندا هەیە هیچى ترمان پیشان بدات، كە ئەمەش هۆكارى لاوازى كەسى هونەرمەندە. بەڵام دواتر ئەرستۆ چەند پێشنیارێكى نوێى خستە سەر تێزەكانى مامۆستاكەىو پێى وایە ڕاستە هونەرمەند لاسایى سروشت دەكاتەوە، بەڵام دەبێت بزانێت لاسایى چى دەكاتەوەو چۆن لاسایى دەكاتەوە؟ ئەمەش هونەرمەند لە حاڵەتى كۆپىو لاسایى كردنەوەى تەقلیدى ئەپارێزێتو دەرگایەكى نوێ لە بەردەم داهێنانى هونەریانەدا دەكاتەوە. هەربۆیە (ڤان كوخ)لەوێنەى سروشدا دەگەرا بەدواى نهێنى ڕەنگداو لە سێكاتى جیاوازدا لەیەك شوێنى دیارى كراودا لەرێگەى هەڵبژاردنى یەك شوێنەوە وێنەى دەكرد، بۆزیاتر هەست كردن بەگۆڕانى تیشكى ڕوناكى لەسەر ئەو شوێنەو تێگەشتن لەگۆڕانى (عینكاسى) ڕەنگەكان. چونكە وەك چۆن وێنەكێشان لە شێوازەكانى تردا گۆڕانى بەسەردا هات ئەوا لە وێنەوكارى سروشتیشا ئەوگۆڕانكاریانە گرتییەوەو بە پێى هەلومەرجى كۆمەڵایەتىو بارودۆخى سیاسى ژینگەى ئەو ناوچانە گۆڕانى بەسەرداهاتوەو ڕەنگدانەوەى بەسەرییەوە دیار بووە. بۆ نمونە لە سەردەمى كلاسیكدا وێنەكردنى سروشت شێوازى تایبەتى هەبووە هەروەك چۆن لاى تێرنەر دەگۆڕێتو جگە لە وێنەكردنە ئاساییەكە بەدواى ووردبوونەوەو شیتەڵكردنى سروشتا ئەگەڕێت، دواتر لاى ڕۆمانتیكیەكان ئەم وێنەكردنە تەواو گۆڕانى بەسەردادێتو هەندێك لە هونەرمەندان لە ناوستۆدیۆكانیاندا لە ڕێگاى خەیاڵەوە وێنەى سروشت دەكێشن بێئەوەى بچنە ناو سروشتەوەو لە بەرامەبەر شوێنێكى دیاریكراودا بوەستن و وێنە بكێشن یان لە سەردەمى ڕێنسانسدا هونەرمەندەكان لەكاتى وێنەكێشانى مۆدێلەكانیان لە ستۆدیۆدا باگراوندەكانیان دەكرد بە وێنەى سروشتو لە ڕێگاى خەیاڵەوە تواناى خۆیان لە سروشتا دەرئەبڕى كە بینەر لە بینینى كارەكاندا واهەست دەكات مۆدیلەكە لە ناو سروشتا وەستاوە بۆ هونەرمەندەكە تا وێنەى بكێشێت. بەڵام لاى ئینتباعییەكان ئەمە پێچەوانە دەبێتەوەو هونەرمەندەكان بۆ وێنەكێشان دەچونە ناو سروشت، بۆیە ئیمپرسیۆنیزم (ئینتباعى) یەكان زیاتر بایەخیان دەدا بەو كاریگەریە ڕاستەوخۆیەى كە ڕوناكى تیشكى خۆر لەسەر گەڵاى دارەكان دروستى دەكردو شێوەیەكى گەشى دەدایە گەڵاكان. یان زۆرجار لەكارەكانیاندا پشتیان بەتێكەڵ كردنى ڕەنگەكان نەدەبەست و ڕاستەوخۆ لەتیوبەكانەوە ڕەنگەكانیان دادەناو نەدەچونەوە بەسەر ڕەنگەكاندا، ئەویش واى دەكرد هەست بە لەمە ساتى فڵچەكان و ڕەنگە گەش و تێرە كان بكەیت لەپاڵ یەكتردا و رەونەقێكى وەهاى دەدایە كە زیاتر هەست بەنزیكایەتى ڕەنگى گەڵاكان بكرێت و هەست بە زیندوێتى جوڵەى فۆرمەكان بكرێت، بۆیە دەكرێت بڵێن هاتنى ئیتیباعەكان شۆڕشێك بوولە بەرامبەر ئەو ڕەنگانەى كەپێشتر باوبون. هەتا گەشتنە ئەوەى كەسێبەرى فۆرمەكان تەنها قاوەیی و ڕەش نین، بەڵكو لەتاریكى دا كۆمەڵێك ڕەنگى تر بونیان هەیە و بەپێى ئەو فۆرمە ڕەەنگەكانى ناو تاریكى لەگۆراندادەبن. بەڵام لە دواى جەنگى جیهانى دووەم وێنەى سروشت لاى هونەرمەندەكان دەچێتە قۆناخێكى نوێوە لە ڕەنكاریدا نەك لە گواستنەوەو شێوازى وێنەكردندا، چونكە ژیانى دواى جەنگ سەردەمى وێرانەى نەمانى هەموو جوانیەكان بوو وە بوە هۆى بێزارىو دڵتەنگى هونەرمەندان لە وێرانكردنو تێكدانى سروشتو ڕەنگەكانیدا بۆ یە ڕاستەوخۆ لە كارەكانیاندا ڕەنگى دایەوەو دەبینین هەموو ئەو وێنانەى كە لەو زەمەنەدا كراون تەنها ڕەنگى ڕەساسىو قاوەیان تێدا بەكار هاتووە، ئەمەش وەك هێمایەك بۆ نیشاندانى ئەو دوكەڵو خوبارەى كە جەنگ بەهۆى بۆردومانەكانەوە پاش خۆى بە جێیدەهێڵت بویە یەكىَ لەتایبەت مەندێتەكانى وێناكردنى سروشت ئەوەیە كەهونەرمەند زیاتر سەربەست دە بێت لەبەكارهێنانى ڕەنگ و دانانى لەمەسات و زیاد كردن و لابردنى فۆرمەكان، بەو پێیەى كەسروشت(پانتای)یەكى بەرفراوانەو هونەرمەند دەتوانێت لەوێوە زیاتر ئەزمونى تێدا وەربگرێت و روئیاى خۆى بەكار بهێنێت. بەڵام لە گەڵ گۆڕانكارییەكاندا لە هونەردا وێنەى سروشتیش گۆڕانى گەورەى بە سەردادێت بە جۆرێك كە لە هونەرى ئێستادا ئیتر هونەر مەند پێویستى بە وەستان نییە بەرامبەر بە سروست تا وێنەى بكات، بەڵكو كارە هونەریەكە دەباتە ناو سروشتو ڕاستەو خۆ سروشت دەبێتە بەشێكى سەرەكیو گرنگ لە كارەكەدا واتە لە برى ئەوەى پانتاى تابلۆیەكى دیارى كراو ببێتە شوێنى وێنەكردنو كۆكردنەوەى فۆڕمو شكڵەكانى ناو سروشت ئەوا سروشت خۆى دەبێتە ئەوپاتاییەگەورەیەى كە هونەرمەندو كارەكەى لەسەرى دەبنە بەشێك لە كارەكە بۆیە لە ووڵاتێكى وەك ئەمریكا ئەم هونەرە زۆر گرنگى پێدراو بەشێكى تایبەت لەم هونەرە جیاكرایەوەو ناونرا( هونەرى زەوى) چونكە لەم شیوازى كاركردنە هونەریەدا گۆڕانى زۆر گەورە لە ستایڵو كەرەسەتەو قەبارەو تەنانەت دەربڕینیشدا ڕوو دەدات، چونكە ئەگەر لە وێناندنى وێنەى سروشتا پێویستمان بە كەرەستەگەلێكى وەك تابلۆو بۆیە بێت ئەوا لەم شێوازى وێنەو كاركردنە سروشتیەدا سروشت خۆى دەبێتە قەبارەى تابلۆكەو كەرەستەكانى ناو سروشت خۆشى دەبنە مەتریاڵى كاركردن بۆ ئەنجام دانى كارەكە، بەڵام بە هۆى بوونى باگراوندێكى قوڵى هزرییەوە كە تەواوى ئەم كارە پشتى پێدەبەستێت، بۆیە دەبینین هەموو ئەو هەنەرمەندانەى بەو ستایلە دەستو پەنجە لەگەل سروشتا نەرم دەكەن ئەوەندەى دەیانەوێت فكرەیەكى باشو بەپێز لەمەڕ سروشت بگەیەنن ئەوەندە نایانەوێت وێنەیەكى جوان پیشانى بینەربدەن، چونكە لاى ئەمان سروشت بەهەموو ڕەهەندەكانیەوە خۆى جوانە ، بەڵام ئەوە ئێمەى مرۆڤین دەبینە هۆى تێك دانو ناشیرین كردنى ئەم جوانیە سروشتیە،