خهیاڵ و گومان له وشهكانی( باران)دا
خهیاڵ و گومان له وشهكانی( باران)دا
رێبوار رهزا چوچانی
3-4به بڕوای من، دهبێت رۆشنبیریی كوردی ههمیشه شانازی به (رهههند)ییهكانهوه بكات، چونكه (رهههند) مانیفێستی یاخی بوونی نهوهیهكی نوێ بوو به هزرێكی كراوهوه، دهتوانین (رهههند) به قۆناغی زێڕینی گهشهی رۆشنبیری كوردی بزانین، ئهوان نهوهیهك بوون، له چینه ئهرستۆكراتییهكان و دهردهستهكانی جڤات نهبوون، بهڵكه ئهوان نهوهیهك بوون له ناو خهمهكانی جڤاتی كوردیدا گهوره بوبوون و ههمیشه پهنجهیان لهسهر برینه قوڵهكانی جهستهی جڤاتێكی پهڕپوت دادهنا، ئهوان نهوهیهكی تۆراو بوون لهو شێوازه ژیانهی كه باڵادهست بوو بهسهر جڤاتێكی خێڵهكی و نهریتپهرستی وهك جڤاتی كوردی، ئهوان هاتن له جومگهكانی پیرۆزییاندا و تا رادهیهكی زۆر كاریگهرییان ههبوو، لهسهر تێكشاندنی موقهدهساتی خواوهنده رهمزییه دهمامكدارهكان، ئهوان نههاتن له پێناو دهستخستنی بهرژهوهندی شهخسیدا دهست بدهنه قهڵهم، پرۆژهی ئهوان بۆ كۆكردنهوهی سهرمایهیهكی ماددی گهندهڵ نهبوو، ئهوان بیركردنهوهیهكی دوو فاقییان نهبوو، كه له پشتهوه دهم لهسهر خوانێكی گهندهڵ، به خوێنی میللهت سور بكهن و لهو لاشهوه ههڵوێست به مرۆڤه بهدبهختهكان بفرۆشنهوه، ئهوان ههڵگری پهیامێكی روون بوون، له پێناو گهڕانهوهی بهها بۆ بهشهرییهت و ههر لهو پێناوهشدا ههوڵییان دهدا، بۆیه ههمیشه (رهههند) دهبێته دهستپێكی كاریگهر بوونی رۆشنبیری كورد، وهك كاراكتهرێكی هوشیاری جڤات، چونكه له دوای (رهههند) و له پێش (رهههند)یش، نهمانبینییوه له مێژووی رۆشنبیری كوردیدا، گروپێك رۆشنبیری گهورهبووی ناو خهمه گهورهكانی جڤات، پرۆژهیهكی فیكری پێكیانهوه گرێبداتهوه و تهنها به خاتری گێڕانهوهی حورمهت بۆ مرۆڤ ههوڵ بدهن و كاریگهریشیان ههبێت، ئهوان وهك گروپێكی رۆشنبیر، سهرقاڵی خستنهڕووی بیمارییهكانی ئهم جڤاته بوون، بهڵام ههر زوو بهشێك له نهوهكانی پێشوو، كهوتنه شهڕی ئهم گروپه و ههوڵهكانیان به كۆپی فیكری كهسانی تر دهشوبهاندن، بێئاگا لهوهی كاریگهربوونی مرۆڤ به قوتابخانه فیكرییهكانی تر واریده و فیكری مرۆڤه هوشیارهكان، دابهشبووه بهسهر قوتابخانه فیكرییهكاندا، خۆ ئهگهرنا دهشێت بڵێین ئهوانهی ههر زوو كهوتنه شهڕی (رهههند)، ههڵگری ههر بیر و باوهڕێك و ههر ئایدیۆلۆژییایهك بوبن، له ژێركاریگهری سهلهفییهتدا بوون و له ژێر كاریگهری ترادسیۆنه خێڵهكییهكاندا، ئیدامهیان بهو شهڕه نهفرهتییهیان داوه، كه ئهمهیان مهترسیدارتره و دهبێت بهر له ههموو شتێك ئهو جۆره عهقڵییهته بخهینهبهر رهخنه كردن، تا بۆیان بسهلمێنین كه ئهوان هێشتا له ناو جیهانێكدان كه سهردهمی بهسهرچووه، وهك بهختیار عهلی دهڵێت" كوڕی سهردهمی خۆیانن و درهنگ له دایك بوون"، بهڵام به بڕوای من، ئهم كوڕه درهنگ له دایكبووانه، بهشێكی گهورهی كاریگهر بوونی باڵادهستی ترادسیۆنه خێڵهكی و سونهتییهكانن، بۆیه دهبێت به وردی كارییان لهسهر بكرێت، تا تێیانبگهیهنین ئهوان له سهردهمی خۆیان دابڕاون و ئێستا سهردهمێكی نوێیه و پێویسته خۆیان لهگهڵ ئهم سهردهمه نوێیهدا بگونجێنن، دهنا ژیان و گۆڕانكارییهكان، فڕێیان دهداته پهراوێزێكی له بیركراوهوه، چونكه رۆشنبیر دهبێت خوێندنهوهی ههبێت بۆ دیارده تازهكانی ناو جڤات، ئهوانهی كه ناتوانن دان به گۆڕانهكاندا بنێن، دهبێت بخرێنه مۆزهخانهیهكی تایبهتهوه، بۆ ئهوهی نهوهكانی داهاتووش ئهگهر ئهم نهوهیه نهیانتوانی لهگهڵ گۆڕانهكانی ئهو سهردهمهدا خۆیان بگونجێنن و بهشێك بن له ههوڵهكانی ئهو گۆڕانانه، ههمان كار دووباره بكهنهوه، چونكه رۆشنبیر نابێت بێدهنگ بێت له بهرانبهر ئهو فهزاحهتانهی به كۆمهڵگهكهیدا گوزهر دهكات، ههر ئهمهشه دهمانخاته ناو حاڵهتێكی پڕ له ههڵوهسته كردن له ئاست مانا و رۆڵ و پێگهی رۆشنبیر.
ئیدوارد سهعید له باسكردنی رۆشنبیردا دهڵێت" رۆشنبیرانی راستهقینه، كاتێك خۆیان به باشترین شێواز بهردهخهن، كه به هێزی عیشقی فهلسهفه و پێوهره بێلایهنهكانی راستی و دادوهری به رێ كهوتبن، ههتا رهخنه له گهندهڵی و نههامهتی بگرن و ههژاران بپارێزن و بهرهنگاری دهسهڵاتی نهخۆش و زۆردار ببنهوه"، بهڵام ئێستاشی لهگهڵ بێت لهم جڤاته كهلاوه ئاسادا، له لایهك نوخبهیهك له رۆشنبیران ههوڵی ریفۆرمێكی بنچینهیی دهدهن له جومگه چهقبهستووهكاندا، له لایهكی تریشهوه دروستكردنی لهمپهر له بهردهم كارهكانیاندا و دروستكردنی حیكایهتی وههمی بۆیان، بۆته بهشێكی دانهبڕاوی عهقڵیهته كۆنزهرڤاتیڤهكان، ئهمهش ههڵدانهوهی قهتماغی برینێكی بهسۆی سهردهمی شهڕی ئایدیۆلۆژییاكانه، ئهوكاتهی ههموو بههایهكی بهشهری، دهكرایه قوربانی به خاتری سهركهوتنی ئایدیۆلۆژییایهكی چهقبهستوو، كه دواتر سهركهوتنی ئهو ئایدیۆلۆژییایانه دهبوونه هۆكاری دروستكردنی سهردهمێكی پڕ له گهمژهیی و سهردهمێكی پڕ له كوشتنی ئازادی و بههاكانی، ئهو ئایدیۆلۆژییانهی كه ههمیشه ههوڵهكانییان بۆ دروستكردنی كۆمهڵێك سیمبولی موقهدهس بوو، له ناو بهرگێكی ئایدیۆلۆژییدا، ئهم شهڕهی ئێستاش كه ههندێك له نهوهی پێشوو دهیكهن، ههمان شهڕی سهردهمهكانی پێشوویانه و ئێستا دهیانهوێت بهرگێكی تری به بهردا ببڕن، بهڵام دهبێت ئهوه بزانین، كه سهردهمی نوێ ههموو عهقڵه ئایدیۆلۆژییهكانی راماڵیووه و جارێكی تر ناتوانن به هیچ ناوێكه خۆیان به دیار بخهنهوه، ههتا ئهگهر ریفۆرمێكی بنچینهیی له عهقڵ و دنیابیینییهكانییاندا نهكهن، چونكه عهقڵه كۆنزهرڤاتیڤهكان، بونهته بهشێك لهو سهرگهردانیانهی كه له سهدهكانی پێشوودا رووبهڕووی مرۆڤایهتی دهبووهوه.
ههرچهنده له باسهكهشمان خهریكه دور دهكهوینهوه، بهڵام من پێموایه ههموو ئهو باسانهی پێشوو و ئهو بابهتهش كه دهمانهوێت قسهی لهسهر بكهین، پهیوهندییهكی ریشهیی و قوڵ پێكیانهوه گرێ دهداتهوه، چونكه ( باران )یش یهكێكه له نهوهی سهردهمی نوێ، بۆیه بهر له ههموو شتێك ههوڵی به دیارخستنی دنیابینی خۆی دهدات و له رێگهی پرسیارهكانییهوه دهیهوێت له ژیان تێبگات، ئهمهش مانفێستی دنیابینی نهوهیهكی نوێیه بۆ ژیان و دهوروبهر، چونكه له رێگهی پرسیارهكانییهوه، دهیهوێت گومانه عهقڵییهكانی خۆی لهبهرانبهر ژیان و سروشت دهرببڕێت، (باران) دهنوسێت" ئای خودایه، قهدهری ئهم كچه ماندووه چهند له قهدهری ئهو كیژه بچكۆلانهیهی چهند سهده پێش ئێستا ئهچێ! كاتێ شهوانه لهرز و تا ئهیگرت و لهگهڵ ههستی ڕوودانی كارهساتدا، چین چین ئارهقهی دهرئهدا.
یهزدانم ئهمهكێ، بهگۆ بێ! ئاخۆ چارهنووسی كامیانه لهگهڵ ژان موتووربه بووه ! دڵنیاش نیم ئهم ههر ئهوه؟ یاخود ئهشێ ئهو ئهم بووبێ؟! نا ههتا خۆیشی نازانێ! ئاخر ئهو زۆر جار ئهپرسێ ئاخۆ جاران گهورهیهكی مناڵ بووه؟ یان ئێستا مناڵێكی گهورهیه؟ ئاخۆ ژیان لهمێژه لهگهڕ كهوتووه یان ئهم دهمێكه ئهو درمهی ههیه؟".