گه‌ر گوێرایه‌ڵ بومایه،هاوسه‌ره‌که‌م لێی نه‌ده‌دام
گه‌ر گوێرایه‌ڵ بومایه،هاوسه‌ره‌که‌م لێی نه‌ده‌دام
ستۆکۆلۆم سیندرۆم چیه بێریڤان جه‌مال حه‌مه سه‌عید
ستۆکۆلۆم سیندرۆم ئه‌و دیارده سایکۆلۆژییه که تێیدا، که‌سی قوربانی و زوڵملێکراو ، یان" دیلکراو – ده‌ستبه‌سه‌رگیراو"، جۆرێک له هاوسۆزایه‌تی و هاوهه‌‌‌ستی به‌رامبه‌ر که‌سی تاوانبار و زولملێکه‌ر دروست ده‌کات. هه‌رچه‌نده په‌یوه‌ندییه‌که ناته‌ندروست و نایه‌کسانه، هێز باڵاده‌سته، هاوکات تاوانبار به ئاشکرا زوڵم له قوربانی ده‌کات، که‌چی له گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ، که‌سی قوربانی و زوڵملێکراو ، هه‌ستی سۆز و به‌زه‌یی پێداهاتنه‌وه خۆی بۆ که‌سی تاوانبار ده‌رده‌بڕێت. لێره‌دا که‌سی قوربانی نه‌ک هه‌ر هه‌ستی سۆز و هاوغه‌می خۆی بۆ که‌سی تاوانبار پیشان ده‌دا، به‌ڵکو به‌رگرییش له ڕه‌وشتی که‌سی تاوانبار ده‌کا ، که تێگه‌یشتن و لێ تێگه‌یشتن له‌م پرۆسه‌یه‌دا بۆ جیهانی ده‌ره‌وه ئالۆز و گران ده‌کات.
ئه‌م دیارده‌یه بۆ یه‌که‌م جار له لایه‌ن ده‌رونناس و تاوانبارناسNils Bejerot، به ستۆکۆلۆم سیندرۆم، ناوبرا. ئه‌ویش له ئاکامی ئه‌و ڕوداوه‌ی که له یه‌کێ له بانقه‌کانی ستۆکۆلۆم ڕویدا ، که کاتێک هه‌وڵدرا بانقێک تاڵان بکه‌ن. لێره‌دا ناوه‌ڕۆکی ڕوداوه‌‌که و ، مۆتیڤی که‌سی تاڵانکه‌ر، که چۆن و چی و بوو ، کرۆکی باسه‌که نیه ، به‌ڵکو ئاکامی ئه‌م هێرشه و ڕه‌وشتی ئه‌و که‌سانه‌ی په‌یوه‌ستی ئه‌م هێرشه بوون، ئه‌وانه‌ی له بانقهکهدا دیلکران ، بابه‌تی سه‌رسوڕمێنه‌ری سایکۆلۆژ و پسپۆره‌کان بوون، که دوا به دوای ئه‌م ڕوداوه لێکۆڵینه‌وه‌ی جۆراوجۆری له سه‌ر کرا.
له سالی 1973 له ستۆکۆلم ، له هێرشێکدا بۆ تاڵانکردنی بانقێک ، چوار که‌س له بانقهکهدا، نزیکی شه‌ش رۆژ ، به دیلکران و ده‌ستیان به‌سه‌ر گیرا. هه‌ر ده‌ستبه‌جێ پۆلیس گه‌یشته شوێنی مه‌به‌ست. له کاتێکدا پۆلیس سه‌رقاڵی پلان دانان و، له هه‌وڵدانی ئازادکردنی ئه‌و چه‌ند که‌سه‌ی که له ژووره‌وه‌دا ده‌ستبه‌سه‌ر بوون ، ئا لهو ماوه‌یه‌‌ی دیلکردنه‌دا، په‌یوه‌ندیه‌کی قووڵی چاوه‌ڕواننه‌کروای سه‌رسوڕهێنه‌ر له نێوان دیلکراوه‌کان و تاوانباره‌کان هاته ئاراوه. به مانایه‌کی دی، ڕه‌وشت و دیدو بۆچوونی ده‌ستبه‌سه‌رگیرواه‌کان پله به پله گۆڕاو،له جیاتی ئه‌وه‌ی به‌رپه‌رچی کرداری نابه‌جێ و ناڕه‌وایی تاڵانچیه‌کان بده‌نه‌وه ، که‌وانه‌ی بیرکردنه‌وه‌‌و دنیابینینی خۆیان گۆڕاو، هاوکات به چاویلکه‌ی تاوانباران سه‌یری جیهانیان ده‌کرد و ته‌نانه‌ت بیر و بۆ چوونییان له سه‌ر دیلکردنه‌که‌دا گۆڕا. به جۆرێک لهو دیده‌وه سه‌یری بارودۆخه‌که‌یان ده‌کرد، که ئه‌وانه‌ی له ده‌ره‌وه وه‌ستاون و گه‌مارۆی بانقه‌که‌یان داوه پۆلیسن " خراپه‌ن " و تاڵانچییه‌کانی ژووره‌وه ، دزه‌کان "چاکن". دیاره ئه‌م جۆره په‌یوه‌ندییه‌‌ی که له نێوان تاوانباران ودیلکراوه‌کان دروست بوو ، هه‌مان په‌یوه‌ندی چوونیه‌ک له نێوان ئه‌و ژنانه‌ی که قوربانی سوکایه‌تی و توندوتیژین، ده‌بینرێته‌وه. ئه‌م دیارده‌یه گه‌ر چی تێگه‌یشتنی ئاسان نه‌بوو، لێکۆڵینه‌وه‌ی زۆر له سه‌ر کراوه، که چۆن ئه‌و ژنانه‌ی ژیانیان پڕ له ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌یه و ، لێدان و سوکایه‌تی و توندوتیژیان، ڕۆژانه به‌رامبه‌ریان به‌کار ده‌هێنرێت، به‌ڵام چۆن هه‌ر لهو بارودۆخه‌ی خۆیان ده‌مێننه‌وه. ڕوونتر بڵێین سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ژیانیان پڕ له سته‌م و سوکایه‌تیه، لێوانلێوه له شپرزه‌یی ڕۆحی و له هه‌لومه‌رجێکی ناهه‌مواردا ژیان ده‌بنه سه‌ر، نه‌ک هه‌ر له لای هاوسه‌ریش ده‌مێننه‌وه،به‌ڵکو له جیهانی ده‌ره‌وه‌ش به‌رگری له ڕه‌وشت و کرداری هاوسه‌ره‌کانیان ده‌که‌ن. هه‌رچه‌ند جاروبار به لاچاوی شینه‌وه هه‌ڵدێن و ، له هاوسه‌ر دوور ده‌که‌نه‌وه، به‌ڵام سه‌رسوڕمانه‌که له وه‌دایه له دوای ماوه‌یه‌ک ده‌گه‌ڕێنه‌وه لای هاوسه‌ریان. هاوسه‌ر نه‌ک هه‌ر په‌ناگا‌یه ، به‌ڵکو ڕزگارکه‌ره‌‌و ئیدی کێشه‌کانی بۆ چاره‌سه‌ر ده‌کات ! دیاره هه‌مان ڕه‌وشتیش له ناو ئه‌و منداڵانه که له لایه‌ن به‌خێوکه‌ر لێدان و سوکایه‌تی و بایه‌خ پێنه‌دروان، به‌دی ده‌کرێت . ئه‌م منداڵانه بۆ جهیانی ده‌ره‌وه وا خۆیان پیشان ده‌ده‌ن که به‌ختیارن، به‌رگری له به‌خێوکه‌ریان ده‌که‌ن، که گه‌وره‌ش ده‌بن هه‌ر سه‌ردانی به‌خێوکه‌ران ده‌که‌ن، هه‌ر چه‌نده ئه‌گه‌رایه‌تی دوباره بوونه‌وه‌ی سوکایه‌تی و بێ ڕێزیش هه‌بیت.
له لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ک که له زانکۆی Cincinatti، له ووڵاته یه‌کگرتوه‌کانی ئه‌مریکا ، له سه‌ر 400 ژن کرا ، له سه‌ر ئه‌و ژنانه‌ی که سوکایه‌تی و لێدان و توندوتیژیان به‌رامبه‌ر کرابوو، ده‌رکه‌وت که هه‌مان ڕه‌وشت و مامه‌ڵه‌‌کردنی دیلکراوه‌کانی بانک له‌م ژنانه‌ش به‌دی ده‌کریت ، ئه‌ویش له به‌رئه‌وه‌ی زاڵ بن به‌سه‌ر ترس و ، کۆنترۆڵی ژیانی خۆیان بکه‌ن ، ته‌نها خۆگونجاندن و په‌سه‌ند کردنی بارودۆخه‌که به چاره‌ی کێشه‌کان ده‌بینن . دیاره که‌سێ که ژیانی لێوانلێوه له سوکایه‌تی و تیرۆر، لهو ماوه‌ی پێکه‌وه ژیانیدا، په‌یوه‌ندیه‌کی پته‌و له گه‌ڵ تاوانبار دروست ده‌کات. به مانایه‌کی دی په‌یوه‌ندی له نێوان " سته‌مکار و زولملێکراو" دروست ده‌بێت . دیاره په‌سه‌ندکردنی دڵنه‌واییی لهو که‌سه‌ی که خراپکاره و سوکایه‌تی پێ ده‌کات، ئاسانتر په‌یوه‌ندییه‌ک دروست بێت ، گه‌ر قوربانیه‌که له ناوه‌وه‌ی خۆی ، له ناو ڕۆحیدا خراپکار بکاته که‌سیکی باش ، وه‌ک له وه‌ی تاوانبار به ڕواله‌ت و له واقیعدا دیاره. ڕون تر بڵێن چاوپۆشینی قوربانی له خراپی تاوانکار و به پاڵه‌وانکردنی وجوامێری تاوانکار ده‌بێته هۆی دروست بوونی به‌ندێک ( په‌یوه‌ندی) له نێو ئه‌م دوو که‌سه‌دا. به مانایه‌کی دی، قوربانی چی تر هاوسه‌ر وه‌ک تاوانکار، کابرا نابینێت، چی تر ئه‌و وه‌ک به‌رپرسی کێشه‌کان داناننێت، به پێچه‌وانه‌وه خه‌ڵکی تر کێشه‌ن، جیهانی ده‌ره‌وه تاوانبارن و به‌ر پرسی ئه‌م ڕه‌وشته‌ن، کۆمه‌ڵگا تاوانباره، هه‌مانکاتیش هۆکاری سوکایه‌تی و لێدان ده‌به‌نه‌وه بۆ سه‌ر شانی خۆیان " گه‌ر گوێڕایه‌ل بومایه، ده‌مدرێژیم نه‌کردایه ، هه‌ڵبه‌‌ت هاوسه‌رکه‌م لێ نه‌ده‌دام" . لێره‌وه پله به پله ئاماده‌باشی ژنه‌ی سته‌ملێکراو به‌رامبه‌ر کرداری به‌ربه‌ری و نامرۆڤایه‌تی زاڵم ده‌گۆڕدرێت و ، هه‌ڵکردن بۆ چه‌وسانه‌وه‌ی خۆی پتر ده‌بێت. گه‌ر کابرا ڕوی ده‌می بکاته ژنه‌که‌ی و بڵێ خه‌تای خۆته بۆیه لێت ده‌ده‌م ، ئیدی ژنه لێدان و چه‌وسانه‌وه‌ی خۆی، به ڕه‌وا ده‌زانێت .
کچێک به ده‌م گریانه‌وه باسی ئه‌زموونی خۆی ده‌کرد ،که باوکی به بچوکتریین شت تووڕه ده‌بوو، که چۆن باوکی به گۆچانه‌که‌ی باپیری ده‌که‌وته گیانی ئه‌م کچه، گه‌ر کچه‌ش له تاو ئازار بگرییایه ، ئیدی باوکی به ده‌نگی به‌رز ده‌که‌وته ژماردنی داره‌کان که چه‌ند جاری به کچه‌دا کێشاوه، هه‌تا ماندو ده‌بوو. له پاش لێدان، باوکی، کچه‌ی ئاشت ده‌کرده‌وه و دڵنه‌وایی ده‌دایه‌وه، کچه له دڵه‌‌وه ئه‌م ئاشتکردنه‌وه‌ی پێناخۆش بوو، به ڕاده‌یه‌ک هه‌ستی به گوناح ده‌کرد، که بۆ ئاشتکردنه‌وه‌که‌ی پێناخۆش بوو. هه‌موو جارێک له کاتی گێڕانه‌وه‌ی لێدانه‌کانی هه‌ستی به تاوان و گوناح ده‌کرد، به جۆرێک باسی ئه‌وه‌ی ده‌کرد، که وه‌کو ئه‌وه وابێت لێدانی به ڕه‌وای خۆی بینیوه چونکه باوکی به ته‌واویی خۆشنه‌ویستوه! ته‌نانه‌ت له گێڕانه‌وه‌ی ئه‌م به‌سه‌ر هاته‌ش هه‌ست به تاوان ده‌کات، که زه‌می باوکی ده‌کات! پێده‌چێت ئه‌و ژنانه‌ی که هه‌میشه ده‌گه‌ڕێنه‌وه بۆ باوه‌شی هاوسه‌رییان، که له ڕوی سۆزی و جه‌سته‌یی ئازارییان پێ ده‌به‌خشیت ، هه‌ر به‌و هیوایه‌وه‌ن که چۆن جارێک له جاران زمان شیرین بوون، ئاوا هاوسه‌ره‌که‌یان بچنه‌وه سه‌ر ڕێگای چاکه. ئه‌م جۆره ژنانه یان ئه‌و مندالانه له که له ڕوی سۆزه‌وه دیلن ، پێوستیان به پشتگیرییه، که لهو بارودۆخه‌دا ڕزگار بکرێن، که‌سانێکن بریندارن ،" تراوما" یان هه‌یه ،ده‌شێت هه‌ر که‌سێکی تر لهو جۆره بارودۆخه‌دا ژیان بگوزه‌رنێت، هه‌مان هه‌ڵسوکه‌وتی ده‌بێت.Rene Diekstra, Persoonlijk onderhoud
