ەڤپەیڤینی سەكۆی ئەناركیستانی كوردستان لەتەك ھاوڕێ زاھیر باھیر، ….1
ھەڤپەیڤینی سەكۆی ئەناركیستانی كوردستان لەتەك ھاوڕێ زاھیر باھیر، یەكێك لە چالاكانی گروپی ھاوپشتی ھارینگەی (Haringey Solidarity Group (HSG
بەشی یەكەم
– سەرەتا ئەگەر بكرێت، بە كورتەیەك خۆتان بە خوێنەرانی سەكۆی ئەناركیستانی كوردستان بناسێنن و كەمێك لەبارەی پێشینەی چالاكی و ڕۆڵت لە گروپە ڕامیارییەكاندا بدوێیت؟
من ناوم زاهیر باهیره ساڵی 1952 له گوندێکی سه‌ر به ناوچەی قه‌ره‌داغی شاری سلێمانی له‌دایک بووم، ده‌رچوی ‘خانه‌ی مامۆستایانی سلێمانی’م و له ڕۆژی 07/11/1985 دا گه‌یشتومه‌ته له‌نده‌ن و تا ئێستاش هه‌ر لێره داده‌نیشم.
وه‌کو چالاکی ڕامیاری هه‌ر له سه‌ره‌تای ته‌مه‌نی لاوێتیمه‌وه تێکه‌ڵاوی ڕێکخراوی یه‌کێتی قوتابیانی باڵی مه‌که‌ته‌بی ڕامیاری (جه‌لالی) و پارته‌که‌یان بووم. له ساڵی دیراسی 1969/1970 دا لەتەك شه‌هید ئه‌مین پۆڵا ( حه‌مه‌ئه‌مینی حاجی شێخ عه‌لی که له ناو مه‌فرزه سه‌ره‌تاییه‌کانی کۆمه‌ڵه‌دا به مامۆستا شه‌ماڵ ناسرا بوو) به‌رپرسی یه‌کێتی قوتابیانی خانه‌ی مامۆستایان و په‌یمانگه‌ی مامۆستایانی سلێمانی بووم.
له ساڵی 1972 دا په‌یوه‌ندیم به گروپی مارکسی – لینینییه‌کانی عێراقه‌وه، کرد. ئه‌و له سه‌روبه‌ندێکی ئاوادا دروست بووبوو که هه‌ندێک له‌و هاوڕێیانه ماوه‌یه‌کی که‌م بوو که له کۆمه‌ڵه‌ی مارکسی – لینینی کوردستانی ( کۆمه‌ڵه‌ی ڕه‌نجده‌ران) له‌سه‌ر ناکۆکی فیکری ئایا: گروپی مارکسی- لینینی، ده‌بێت کوردستانی بێت یا عێراقی بێت، جیا بووبوونه‌وه.
پاش ماوه‌یه‌ک به‌هۆی گومانی جۆرێک له په‌یوه‌ندیبوونی دوو هاوڕێوه که له گروپه‌که‌دا بوون، لەگه‌ڵ پیاوانی سه‌ر به ده‌وڵه‌تدا، ته‌نها چاره‌یه‌کمان هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی گروپه‌که بوو. هه‌ر پاش تێپه‌ڕبوونی ماوه‌یه‌کی که‌م ئه‌وانه‌مان که ویستمان یه‌کبگرینه‌وه له پشتی براده‌رانی گومانلێکراوه‌وه، یه‌کمان گرته‌وه و ڕێکخراوێکی تازه‌مان به‌ناوی ڕێکخراوی مارکسی-لینینی شیوعیه‌کانی عێراقه‌وه دروستکرده‌وه و ڕۆژنامه‌یه‌کمان به‌ناوی “کۆمۆنیسته‌وه” ده‌رده‌کرد، هه‌ر به‌هۆی ئه‌وه‌شه‌وه دواتر ڕێکخراوه‌که به گروپی کۆمۆنیسته‌کان، ناسرا. کاره‌کان به‌و شێوه‌یه‌ی که چاوه‌ڕوان ده‌کرا نه‌ده‌چوونه پێشه‌وه بۆیه هه‌ر له سه‌ره‌تای ساڵی 1976 وه هه‌ندێک له‌و براده‌رانه به هۆی هه‌ندێک گیروگرفته‌وه له کارکردن و له گروپه‌که چونه ده‌ره‌وه، به‌ڵام وه‌کو دۆستێکی گروپه‌که و بزوتنه‌وه‌ی کۆمۆنیستی هه‌ر مانه‌وه. له کۆتایی سالی 1976 و سه‌ره‌تای 1977 دا دوای ئه‌وه‌ی که بارودۆخی کارکردن له شاره‌کاندا یه‌کجار گران بوو ، هێڕش و شاڵاوی گرتن و ئیرهاب ده‌ستی پێکرد به‌تایبه‌ت دوای گیرانی برایم حه‌سه‌ن، که ئه‌ندامی ڕێکخراوی ڕه‌نجده‌ران بوو، له ساڵی 1977 دا ، که ناوی خه‌ڵکانێکی زۆر زۆری له ھەموو گروپ و لایه‌نه‌کانی دییش، هێنابوو. ئه‌و هێڕشه ئێمه‌شی گرته‌وه و هاوڕێیه‌کمان گیرا و دووانی دییشمان دوای ناوهێنانیان ڕایان کرده ده‌ره‌وه و من و هه‌ندێکی ترمان بۆ ماوه‌یه‌ک خۆمان شارده‌وه تاکو زروفه‌که نه‌ختێک ئاساییی بووه‌وه. له‌م ماوه‌یه‌دا ئێمه په‌یوه‌ندیمان لەتەك پاشماوه‌ی حیزبی شیوعی عێراقی ( قیاده مه‌رکه‌زی) که به “وه‌حده‌ألقاعیده” ناوده‌بران و یه‌کێتی کارگه‌ران و هه‌ندێک خه‌ڵکی زۆرباشی ناو کۆمه‌ڵه هه‌بوو.
ئاڵۆزبوونی زیاتری بارودۆخه‌که بووه هۆی کشانه‌وه‌ی هه‌ندێک له براده‌رانی دیمان و هه‌ندێکی دییشیان ڕویانکرده هه‌نده‌ران، به‌ڵام په‌یوندی ئێمه له‌گه‌ڵ وه‌حده ألقاعیده، تاده‌هات زیاتر ده‌چووه پێشه‌وه و هارکارییه‌کی زۆر هه‌بوو له نێوانماندا. هه‌ر به حوکمی ئه‌م نزیکییه‌مان له یه‌کترییه‌وه و باشتر ئه‌وانمان ناسی، بۆمان ده‌رکه‌وت که ئه‌وان له فه‌وزا و ئاڵۆزییه‌کی زۆر گه‌وره‌دا ده‌ژین هه‌م له کێشمانکێشی فکری له‌سه‌ر ناکۆکی نێوانی ئه‌لبانیای ئه‌و کاته‌ی ئه‌نوه‌ر خواجه و چیندا ، که خودی ناکۆکییه‌که‌ش له‌سه‌ر تیوری جیهانی سێهه‌م بوو، هه‌م له لوبنانیش، که هه‌ندێک له هاوڕێیان و هه‌ندێک له سه‌رانی حیزب له‌وێ بوون. کێشه‌ی نێوانی هه‌ندێک له‌م هاوڕێیانه لەتەك ‘فازیلی مه‌لا مه‌حمـوود’ (یادی به‌خێر) و ‘عادل عه‌بدولمه‌هدی’ ، که دواتر ڕوی له ئیسلامێتی کرد و له‌م ساڵانه‌ی پێشووشدا ماوه‌یه‌ک نائیبی جه‌لال تاڵه‌بانی، سه‌رکۆماری عێراق،بوو، که لای زۆربه‌مان ‘عادل به أبو امل’ ناسرابوو، دروستبووبوو وه کێشه‌که‌یان به‌ره‌و خراپی ده‌ڕۆیشت .
کێشه‌ی نێوانی ئه‌وان شێوه‌یه‌کی زۆر ھەرزانە و توندڕه‌وانه‌ی وه‌رگرتبوو تاکو گه‌یشتبووه چه‌ک ڕاکێشان له‌لایه‌ن یه‌کێک له‌و هاوڕێیانه‌وه له فازیل و عادل، که خۆیان پاڵپێوه‌نه‌ری ئه‌و کاره‌ی ئه‌و هاوڕێیه، بوون. هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مانه داوا کرا که یه‌كێک له ڕێکخراوی ناوه‌‌وه‌ی ‘وه‌حده ألقاعیده’ بچێت بۆ ‘به‌یروت’ هه‌م بۆ سوککردنی کێشه شه‌خسییه‌کان و هه‌م بۆ باشتر حاڵیبوونی کێشه تیورییه‌کان تاکو هاوڕێیانی ناوه‌وه‌شیان، خۆیان له‌سه‌ر ئه‌و کێشه‌یه ، ساغ بکه‌نه‌وه .
له‌به‌ر نزیکی ئێمه له‌وانه‌وه و هارکاریکردنی زۆریان، هاوڕێیانی ئه‌وان داوایان له من کرد که بچم بۆ به‌یروت، منیش پاش وه‌رگرتنی ڕاو پرسی هه‌ندێک له هاوڕێیانی خۆمان ، داواکه‌ی ئه‌وانم قبوڵکرد. له 16/08/1978 من چووم بۆ لوبنان و دوو هه‌فته من و فازیل به‌یه‌که‌وه له‌ماڵی عادل له به‌یروت ماینه‌وه و به‌رده‌وام هه‌دوو لام ده‌بینی به‌ڵام نه‌متوانی که کێشه شه‌خسییه‌کان لابه‌لا بکه‌مه‌وه، به‌ڵام زۆر به‌باشی له ناکۆکییه تیوریه‌که‌ی نێوانیان، تێگه‌یشتم.
له گه‌ڕانه‌وه‌مدا ڕاپۆرتێکی درێژم له‌سه‌ر سه‌فه‌ره‌که‌م به هاوڕێیانی ‘وه‌حده ألقاعیده’ پێشکه‌ش کرد و هاوڕێیانی خۆشمانم ئاگادار کرده‌وه، پێشنیاری ئه‌وه‌م بۆ ئه‌وان کرد که کار کردنیان له‌گه‌ڵ سه‌رانیاندا له ده‌ره‌وی عێراق، له ده‌ستدانی وه‌خت و وزه و ڕوبه‌ڕوبوونه‌ی مه‌ترسی گرتن و تیاچوونه، هه‌تا بۆ ئێمه‌ش که زۆر نزیکبووین له‌وانه‌وه. گه‌رچی پێشتر وره‌وری ئه‌وه‌مان ده‌کرد که وه‌ختی ئه‌وه هاتوه که به‌یه‌که‌وه کار بکه‌ین له ڕیکخستنێکی نوێدا، بۆیه له گه‌ڕانه‌وه‌مدا من پێشنیازی دروستبوونی گروپێکی نوێ که له هه‌ردوولامان پێکبێت، بۆ کردن ، له کاتێکیشدا که ئێمه هه‌ردوولامان ده‌مێک بوو له‌سه‌ر تیوری جیهانی سێهه‌م ، فکرمان ساغکردبووه‌وه و ڕامان له زۆربهی مه‌سه‌له‌کاندا وه‌ک یه‌ک بوو. پاش ئه‌وه‌ی ئه‌وان لێدوان و گفتوگؤیه‌کی زۆریان له‌سه‌ر ئه‌وه کرد و ئێمه‌ش به‌جددی له‌سه‌ر یه‌کگرتن له‌گه‌ڵ ئه‌واندا و کارکردن له ڕیکخراوێکی نوێدا ، قسه‌وباسی زۆرمان کرد.
وه‌کو وتم مشتومڕێکی زۆر له‌لایه‌ن هه‌ردوولاوه له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه کرا و سه‌رئه‌نجام له ساڵی 1979 دا، پێموایه له کۆتایی ئه‌و ساڵه‌دا بوو، که گروپی مارکسییه – لینینیه‌کانی عێراقمان دروست کرد و ڕۆژنامه‌ی ‘کار’ و ‘العمل’مان ده‌رکرد، که دواتریش ئه‌و گروپه به‌ناوی “کار” وه ناسرا.
لێره‌ش، له بریتانیا، هه‌ر به‌گه‌یشتنم لەتەك ئه‌و هاوڕیانه‌ی که به‌روودوا گه‌یشتبوینه بریتانیا و لەگه‌ڵ هه‌ندێک هاوڕێی دیدا جۆرێک له په‌یوندیمان دروستکرد. هه‌روه‌ها هه‌ر له‌گه‌ڵ ئه‌و هاوڕییانه‌دا که‌وتینه گفتوگۆ له‌گه‌ل ‘شۆشیالیست وه‌رکه‌ر پارتی SWP ‘دا، که وامانده‌زانی ئه‌وان له ڕوی فکرییه‌وه له ئێمه‌وه نزیکن. پاش چه‌ند دانیشتنێکی ڕۆڵی لەتەك سه‌رکرده‌کانیاندا که به‌رده‌وام ‘تۆنی کلیفی’ تێدا بوو که سه‌رکرده‌ی یه‌که‌میان بوو، زانیمان که له‌گه‌ڵیاندا ناگه‌ینه هێج سه‌ر ئه‌نجامێک بۆیه پاشه‌کشه‌مان لێکردن. دواتر لەتەك هه‌ندێك براده‌ری ئێرانی و کوردی خۆماندا شتێکمان دروستکرد دژی جه‌نگی ئێرانی و عێراقی بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش چه‌ند چالاکییه‌کمان له‌ژێر ناوی ده‌سته‌یه‌ک له شوڕشگێڕانی ده‌ره‌وی عێراق، به‌ره‌و دژایه‌تیکردنی سه‌رمایه‌داری ، کۆمیته‌ی پشتگیری له خه‌باتی کرێکاران و زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان ، ده‌سته‌یه‌ک له به‌شداربوانی خۆپیشاندانه‌کانی شوبات و مارتی، 1988 دژی جه‌نگ و دژی کیمیابارانکردنی هه‌ڵه‌بجه، چه‌ند گروپێکی چکۆله‌ی دی، ئه‌نجام دا، دوای ئه‌وه که‌وتمه گۆڕینه‌وه‌ی نامه و نوسێنێکی زۆر لەتەك براده‌رانی ‘ف‌صیل شیوعی عاله‌می / گروپی كۆمونیستی جیھانی’ دا ، چه‌ندجارێکیش بینیمن، به‌ڵام لەگه‌ڵ ئه‌وانیشدا نه‌گه‌یشتمه خاڵێکی ناوکۆیی بۆ کردنی چه‌شنێک له چالاکی.
له سه‌ره‌تای نه‌وه‌ده‌کاندا له‌پاڵ ئێشکردن و کاری نیقابییدا که نماینده‌ی کرێکاره‌کانی لای خۆمان بووم و له هه‌مان کاتیشدا ئه‌ندامی کۆمیته‌ی نقابه‌که‌شمان بووم. ده‌ستم کرد به خوێندنه‌وه‌یه‌کی چڕوپڕ سه‌باره‌ت به لینین و مارکس به‌تایبه‌ت تیوری مارکس له‌سه‌ر دیکتاتۆری پڕۆلیتاریا و ده‌وڵه‌ت. پاش ماوه‌یه‌ک خوێندنه‌وه و تێکه‌ڵاوبوون به بزوتنه‌وه‌ی کرێکاران لێره و تێڕامان و بیرکردنه‌وه و شیکردنه‌وه، له‌م بواره‌دا توانیم به‌ته‌واوی فکری خۆم ساغ بکه‌مه‌وه، به‌‌رده‌وامیش بووم له چوون بۆ کۆبوونه‌وه کوردییه‌کان و ناکوردییه‌کان و خۆپێشاندان و ناڕەزایەتیه‌کان.
له سالێ 1996 دا دوای شه‌هیدکردنی ‘حه‌مه حه‌لاق’ و هاوڕێکانی لەتەك چه‌ند هاوڕێ و براده‌رێکدا که زۆربه‌یان یا دۆستی یا سه‌ر به حیزبی کۆمۆنیستی کارگه‌ری بوون کۆمه‌ڵه‌یه‌کمان ( جه‌معیه‌ک) به ناوی ‘به‌رگری کردن له ماف و ئازادی خه‌باتی کرێکاران و زه‌حمه‌تکێشانی کوردستان’ ، دروست کرد و بڵاوکراوه‌یه‌کیشمان به‌ناوی ” پشتگیری ” ده‌رکرد. به‌داخه‌وه ئه‌مه هه‌ر ساڵیک و که‌مێک زیاتری خایاند. پاش ئه‌وه‌ی که زۆربهی ئه‌و برده‌رانه خه‌ڵکێکی زۆریان له دانیشتنه‌کان ته‌ره‌کرد، دواتریش خۆیان له لیژنه‌که کشانه‌وه، ئه‌م جه‌معیه‌ش وه‌کو گه‌لێکی دی له‌وانه‌ی پێشتر به ئاکامی مه‌رگی خۆی گه‌یشت و کۆتایی هات.
ئه‌مه جگه له‌وه‌ی من هه‌ر له‌و ماوانه‌دا به‌به‌رده‌وامی بۆ هه‌ندێک له گۆڤاره‌کان و ناو به‌ناویش بۆ یه‌ک دوو ڕۆژنامه‌یه‌ک وتارم نوسیوه، له‌وانه گۆڤاری دواڕۆژ، هه‌نگاو ، ڕۆژنامه‌ی ژینی نوێ و په‌یام ، دواتریش لەتەك دوو سێ هاوڕێیه‌کدا گۆڤاری دالیان و ژیڵه‌مۆمان ده‌رده‌کرد، به‌ڵام له‌به‌ر کێشه‌ی نه‌بوونی پاره و چاپه‌مه‌نی به‌ناچاری له ده‌رکردنیان، وه‌ستاین. که باوی ئینته‌رنێتیش هات و سایته‌کان که‌وتنه پێشچاو منیش ناو به‌ناو ده‌ستم کرده‌وه به وتار نوسین له‌پاڵ کارکردن و نواندنی چالاکی له‌نێو چه‌ند گروپێکی لۆکاڵیدا له له‌نده‌ن.
له ڕۆژی 19/07/2011 دا خۆم خانه‌نشینی پێشواده‌یی کردوه و ته‌واوی ژیانی خۆمم بۆ ئه‌وه‌ی که باوه‌ڕم پێی هه‌یه، ته‌رخانکردوه .
– لە ھەندێك لە نووسینەكانتدا باس لە گروپی خۆجێیی (لۆكاڵی) دەكەیت و وەك ئەڵتەرناتیڤ دەیخەیتەڕوو، دەكرێت بزانین بەخۆت لە چ گروپێكدا چالاكی دەكەیت و گروپەكەتان ناوی چییە و سنووری چالاكی كوێیە و كەی دروست بووە؟
گروپه سه‌ره‌کییه‌که‌ی که من کاری تێدا ده‌که‌م، ناوی (Haringey Solidarity Group (HSG) که له ساڵی 1991 دا دوای ئه‌و که‌مپه‌ینه سه‌رکه‌وتووه‌ی که دژی پۆلته‌کس (Anti-Poll Tax Campaign) کرا، دروستبووه. پێشتر ئه‌م هاوڕێیانه له گروپێکی گه‌وره‌دا که بۆ مه‌به‌ستی که‌مپه‌ین دژی پۆڵته‌کس دروستکرابوو ، کاریانده‌کرد. ئه‌م سیسته‌مه جۆرێک بوو له باجدانان له‌سه‌ر هه‌ره زۆرینه‌که‌ی خه‌ڵکی که 18 ساڵ و سه‌روو 18 ساڵه‌وه بوون، ئه‌م باجه‌ش ساڵێ پێشتر له سکۆتله‌نده به‌سه‌ر خه‌ڵکیدا سه‌پێنرابوو، به‌ڵام خه‌ڵکی ناڕازاییه‌کی گه‌وره‌یان دژی به‌رپا کرد به خۆڕێکخساتنیان و کۆمه‌ک و هاوپشتی لەتەك گروپه‌کانی دی له شوێنه‌کانی دیكەی بریتانیادا. پاش سه‌رکه‌وتنی که‌مپه‌ینه‌که و پاشەكشەی ده‌وڵه‌ت، به‌شی زۆری خه‌ڵکانی ناو گروپه‌که پشتیانکرده‌وه و چوونه دواوه. به‌ڵام ئه‌م هاوڕێیانه‌ی ئه‌وکاته‌ی ئێمه لەتەك ئه‌و شه‌پۆله‌دا نه‌ڕۆیشتن و به‌رده‌وامبوون له تێکۆشاندا به دروستکردنی ئه‌و گروپه‌ی که له سه‌ره‌وه ناوم هێنا.
ئه‌م گروپه له گردبونه‌وه و یه‌کگرتنی هه‌ندێک له دانیشتوانی شاره‌وانی (کاونسڵی) هارینگه‌ی یا ئه‌وانه‌ی که له شوێنی دیكە ده‌ژین، به‌لام له‌وێ کارده‌که‌ن، پێکهاتوه. چالاكانی ئەم گروپە له پاشینەی جیاجیاوه، له ئه‌زموون و بیروباوه‌ڕی جیاجیاوه هاتوون، به‌ڵام ئه‌وه‌ی که له نێوانماندا هاوبه‌ش و ناوكۆییە. پێویستیی ڕزگاربوونه له‌م سیسته‌مه، سیسته‌می سه‌رمایەداری، که لای ئه‌و سوود و قازانج و ده‌سه‌ڵات ( پاوه‌ر) گرنگه و ده‌یانخاته پێش پێویستییه بنه‌ڕه‌تییه‌کانی خه‌ڵکییه‌وه. ته‌نها ڕێگاچاره‌یه‌کی کاریگه‌ری‌ش بۆ ئه‌م،ه ئه‌وه‌یه که خه‌ڵکی خۆی ڕێکبخات و دژی بجه‌نگێت و بڕیاره‌کان له چنگی بڕیارده‌ره‌کان، ئه‌وانه‌ی که یاری به‌چاره‌نووسمان ده‌که‌ن ، له ژیانی خێزانیماندا ، له ژیانی سه‌رکارماندا له‌ناو کۆمۆنێتییه‌که‌ماندا، له‌سه‌ر ئاستی وڵاتدا، ده‌ربهێنن و بیگه‌ڕێننه‌وه ده‌ستی خودی کۆمۆنێتییه‌که و خه‌ڵکانی ناو کۆمۆنێتییه‌که. ئه‌وانه‌ی که ئه‌م گروپه‌یان دروستکردوه، هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه ویستویانه شتێک بنیاتبنێن، که درێژخایه‌ن بێت و گه‌لێک پرسی بنه‌ڕه‌تی به‌خۆیه‌وه بگرێت، نه‌ک ته‌نها خۆی ببه‌ستێته‌وه به ئامانجێک یا تاکه ئەركێ‌که‌وه، یا که‌مپه‌ینێکه‌وه. ئه‌وه‌شی که نه‌یانده‌ویست بیکه‌ن، پێکهێنانی پارتێکی ڕامیاریی دیكە بوو .
هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که ئیمه ده‌زانین که شۆڕش کارێکی کوتووپڕی نییه، ڕوداوێک نییه، به‌ڵکو پرۆسێسێكی درێژخایه‌نه و ده‌بێت له خواره‌وه‌ی، له بنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگه‌وه ده‌ستپێبکات، هه‌ر بۆیه سنوورێک بۆ ڕاگرتنی چالاکی ئه‌م گروپه نییه، ئه‌وه‌ی که سنووربه‌ندی ده‌کات، ته‌نها ده‌رفه‌ت و پیاڕاگه‌یشتن به چالاکییه‌کان و توانای داراییە.
له کێشه‌کانی نێوان کرێکاران و خاوه‌نکاردا ئه‌م گروپه هه‌میشه کۆمه‌ک و سه‌پۆرتی سه‌رومڕی کرێکاران ده‌کات، له ھەموو بواره‌کاندا به‌رده‌وام خەریكی بەرپاکردنی که‌مپه‌ینە دژی که‌مکردنه‌وه و داخستنی خزمه‌تگوزارییه‌کان، پشتگیریکردنی په‌نابه‌ران و که‌مپه‌ینی دژی ناردنه‌وه‌یان، زۆرێكی دیكە له‌مانه به که‌مپه‌ینی پاراستنی ژینگەشەوه. بێگومان چالاکییه‌کانی ئه‌م گروپه به‌پێی پێویستی و باری ئابووری و ڕامیاریی و کۆمه‌ڵایه‌تیی به‌ریتانی ده‌گۆڕێت و هه‌ڵبه‌ته هه‌ر ئه‌و بارودۆخه‌ی سه‌روه‌ش. کار ده‌کاته سه‌ر فراوانبوون یا بەرته‌سکبوونه‌وه‌ی گروپه‌که.
له ساڵی 89 و سه‌ره‌تای ساڵ 1990 هاوڕێیانی ئه‌م گروپه، پێش دروستبوونی گروپه‌که لەتەك خه‌ڵکانی دیكەدا ڕۆڵێکی زۆر گه‌وره‌یان له که‌مپه‌ینی دژ به پۆڵته‌کسدا بینی، که ده‌وڵه‌ت ساڵی پێشتر له سکۆتله‌نده سه‌پاندبووی و ده‌شیویست له 01/04/ 1990 یشه‌وه له ته‌واوی شوێنه‌کانی دیكەی بریتانیادا بیسه‌پێنێت. له سكۆتله‌نده، هه‌ر زوو خه‌ڵکی ده‌ستی کردبوو به که‌مپه‌ین دژی ئه‌و سێسته‌مه و بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی، ئه‌مه‌ش هانده‌رێکی باش و نموونە‌یه‌کی بایاخدار بوو، تاکو خه‌ڵکی له شوێنه‌کانی دیكە ، به سه‌پاندنی ئه‌و باجه، ڕازی نه‌بن. ئه‌مه‌ش وایکرد که بۆ چۆکدادانی ده‌وڵه‌ت له سه‌پاندنی ئه‌م سیسته‌مه باجییه‌دا، که‌مپه‌ین ده‌ستپێبکرێت.
دانیشتوانی شاره‌وانییه‌کان له‌توانایاندا نه‌بوو ئه‌و باجه بده‌ن، بۆیه ڕۆژانه ده‌یان که‌س ده‌درانه دادگە و کۆتایی هه‌ندێکیان به به‌ندکردنیان ده‌هات. پاش ماوه‌یه‌کی درێژ توانرا گروپ له نێوانی خه‌ڵکان و دانیشتوانی زۆربهی ھەرەزۆری شاره‌وانییه‌کانی له‌نده‌ندا دروست بکرێت و جۆرێک لە تەبایی و ھاریكاری له نێوانیاندا هه‌بێت، ئامانجیان هاندان و کۆمه‌ککردن بوو به دانیشتوان، تاکو له‌کاتی سه‌پاندنی ئه‌و باجه‌ی که له سه‌ریان دانرا، نه‌یده‌ن، به‌تایبه‌ت له‌و بارە‌دا که به‌شی کۆکردنه‌وه‌ی باجه‌که له شاره‌وانییه‌کاندا، بیانه‌وێت ڕێگه‌ی یاسایی دژی ئه‌و خه‌ڵکانه بگرنه به‌ر، که ئاماده نین باجه‌که بده‌ن و شاره‌وانیش به‌ره‌و دادگە، ڕاپێچیان ده‌کات.
ئه‌م پرسه بایەخی زۆری پێدرا، به پێی هه‌بوونی که‌مپه‌ینێکی زۆر گه‌وره که له پشتییه‌وه بوو، دواتر له‌و شوێنانه‌ی که باجه‌که سه‌پێنرابوو، وایلێهات ئه‌وه‌نده خه‌ڵکی له دانی ئه‌و باجه یاخی بوو، دادگە پێدا ڕانه‌ده‌گه‌یشت و نه‌شیده‌توانی دادگەییان بکات و شاره‌وانییه‌کانیش نه‌یانده‌توانی باجه‌کان کۆبکه‌نه‌وه، به‌مه‌ش بودجه‌ی شاره‌وانییه‌کان به‌ته‌واوی ده‌هاته خواره‌وه و کارایی خۆی له‌سه‌ر خزمه‌تگوزارییه‌کان داده‌نا.
ئەگه‌رچی خۆپیشاندانی بچووک بچووک و جیاجیا له زۆربهی شوێنه‌کاندا هه‌بوو، به‌ڵام خۆپیشاندانی سه‌ره‌کی، که زیاتر له 250 هه‌زار که‌س و هه‌ندێک ده‌ڵێن ملیۆنێک، له ڕۆژی 31/03/1990 له له‌نده‌ندا ، که به The Poll Tax and The Battle of Trafalgar Square بەناوبانگە، ڕوویدا. ئه‌مه هه‌ر نه‌ک بووه هۆی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سیسته‌می باجه‌که و بەخشینی ئه‌وانه‌ی که به‌ندکرابوون، یا سزای به‌ندییان له‌سه‌ر بوو، به‌ڵکو بووه هۆی هێنانه‌خواره‌وه‌ی حکومه‌ته‌که‌ی مارگرێت تاچه‌ر و دروستکردنی حکومه‌تێکی نوێ، که جۆن مه‌یجه‌ر له‌و حکومه‌ته‌دا بووه سه‌رۆکشالیار و بانگه‌شه‌ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌و سیسته‌مه باجییه‌ی کرد و له 01/04/1993 وه سیسته‌مه‌ێکی دیكەیان، له جێی هێنایه‌کایه‌وه.
