وانەی یەكەمی شارلی شاپلن بۆ دەسەڵاتدارانی كورد

هەموومان ئاشنای شارلی شاپلینین كە چۆن بەو بێدەنگییەی خۆی، دڵی  سەرۆكەكانی دەتەزاند، ئاخر بێدەنگیش زۆر جار هەڵوێستە، پێچەوانەی ئەوەی وا باوە دەڵێن (السكوت من الرضا). ئەمجارە باس لە فیلمە بەناوبانگەكانی ئەم هونەرمەندە گەورەو نەمرە ناكەین، بەڵكو باس لەوە دەكەین چۆن ئەوانەی نەمرن كردارو گوفتاریان یەك بووە، ناكرێ كردارت شتێك بێت و گوفتاریشت شتێكی تر یان هەر تەواو پێچەوانە بێت.
زیاتر لەنیو سەدە بەر لە ئەمڕۆ ، چارلی چاپلن نامەیەكی بۆكچەكەی خۆی(جێلاردین)نووسیوە. ئەها سەیركەن، چاپلن  كە فیلمی بۆ نەتەوەكەی كردووە، بۆئەوەی كۆمەڵگەو دەسەڵات بە ئاقارگەلێكدا ببات، كە پێكەوە ژیان و بەختیاری باڵی بەسەردا بكێشێت، خاڵی نەمری شاپلن جیا لە فیلمەکانی پێجەوانەی دەسەلاتدارانی ررۆژهەڵاتی وتۆتالیتاریایە. 
شاپلن لەخەمی ئەوەدابووە ،کەمنداڵەکانی خۆیشی وا فێر بکات ، کەهەمیشە خەڵکی نەدارو هەژاریان لە بیر بێت ، ئەوەتا دەڵێت                                         (کچی خۆم جێلاردین، چەکێکی واژۆکراوم بۆ ناردووی، تا بە ئارەزووی خۆت پڕی بکەیتەوە ، بەڵام هەر کاتێک دوو فرانکت خەرج کرد، بەخۆت بڵی سێیەم فرانک موڵکی من نییە و، هی ئەو پیاوە هەژارە گومناوەیە، کە دوێنێ بێشیو سەری نایەوە، پێویست بەوەیش ناکات بە دوایدا بگەڕێیت، چونکە لە هەموو شوێنێک خەڵکی لێقەوماو و هەژار هەن)!.
   ئەم نامەیەی شاپلن تەواو پێچەوانەی هەڵسوكەوتی سەركردەكانی لای خۆمانن، ئەوانەی لای خۆمان، جارێ بەر لە هەموو شتێك دەیانەوێ بەشێك (بەشێكی زۆریش)لە بەشی خەڵكی ستەمدیدە بۆ خۆیان بیدزن و هەڵیلووشن، كام منداڵە بەر پرسی كورد، هەوڵی داوە،بگەڕێتەوە ناو خەڵكی ستەمدیدە، دەرگای كام بەر پرسی كورد، نەك رۆژانە و هەفتانەو مانگانە  ،  تەنانەت ساڵانەش بۆ خەڵكی  تێكۆشەرو نەدار  لەسەر پشت بووە، ئەی ئەوە بەرپرسەكانمان نین، گەندەڵی بە میكیاژێكی هەرزان ڕووپۆش دەکەن، ئەی ئەوە بەرپرسەكانی كورد نین، بستێك زەویان لەم كوردستانە  نەهێشتۆتەوەو بە چەندین ناوی جۆراو جۆر  بەسەر خۆیاندا تاپۆیان كردووە، یان بەناوی پڕۆژەی وەهمی!!!وەریدەگرن و شیرینییەكەشی بۆ هەندەران و بۆ لای ماڵ و مناڵەكانیان دەنێرن!.
     ئەوە  لە كوردستانەكەی خۆمانە  دەفتەری دۆلار بۆتە دینار و دۆنمی زەویش بۆتە مەتر.
    كێن ئەوانەی داوای بەڵگە دەكەن، بەراستی پێكەنینم بەم قسەیە دێت، كە باسی بەڵگە لەسەر گەندەڵی دەكرێت، لێرە شیعرە  زیندووەكەی عەبدوڵلا پەشێوم بیر كەوتەوە بەناوی(سەربازی ون)كە دەڵێت:……لێم بپرسێت (كوانێ گۆڕی سەربازی ون) ،دەڵێم ((گەورەم ! لەكەناری هەر جۆگەیێ ،لەسەر سەكۆی هەر مزگەوتێ،لەبەر دەرگەی هەر هەر ماڵێ،هەر كڵێسەیێ ،هەر ئەشكەوتێ،لەسەر گابەردی هەر شاخێ،لەسەر درەختی هەر باخێ،لەم وڵاتە:لەسەر هەر بستە زەمینێ، لەژێر هەر گەزە ئاسمانێ،مەترسە!كەمێك سەرت داخەو تاجە گوڵینەكەت دانێ!)).
لێرەوە ئەو مژدەیە  بە سەرۆك و دەسەڵاتدارانی وڵاتە سوتماكەكەم دەدەم ،بە تایبەت بۆ سەرۆكی هەرێمی كوردستان، بەڵگەت دەوێ؟، فەرموو لە نزیكەكانی خۆتەوە دەست پێبكە!، فەرموو وەكوو چابلن نەوەكانی خۆت  پەروەردە بكە، با نەدارانی ئەم وڵاتەمیان لە بیر نەچێ، نەبادا غەزەبی وڵاتێك بیانگرێ، بەڵگەت دەوێ جەنابی سەرۆك؟ ، فەرموو لە خانەقینەوە تا زاخۆ ، ئەم هەموو باڵەخانە چەند نهۆمییانە  بپرسە هی كێن؟ ، ئەم پارەیان لە كوێ هێناوە، بەڵگەت دەوێ جەنابی سەرۆك ؟ بپرسە ئەو هەموو زەوییانەی لە مەخموورو ئاڵتون كۆپرییەوە بەناوی مەزرەعە كڕدراون و سیمیان بە چوار دەوردا كردووە تا دەگاتە سەر سنووری ئێران(حاجی ئۆمەران)بپرسە بزانە هی كێن ؟ جەنابی سەرۆك كۆڕەك تیلیكۆم و ئاسیا سێل هی كێن ؟، ناشێ نةيزاني!!، ئەو ئوتێل و چێشتخانانەی بە ناوی (مارینا)، (تارین) ،(ئاڤانا)،سەدانی تر هی كێن؟ ، بەشێك لەم چێشتخانانە لە سەر رێگای جەنابتن، كە لە سەری رەشەوە دێیت بۆ هەولێر، خۆشت باش دەیانبینی!!!، جەنابی سەرۆك ئەی 7 ساڵ بەر لە ئەمڕۆ لە دهۆكی دەلال باست لە چاكسازی و پاکسازی نەكرد و تەنانەت وتت ئەو هەموو پارەیەی حكومەت كە بردوویانە دەبێت بیگەڕێننەوە بۆ میللەت، ئەی كوا هەنگاوەكان، ئەمە چەند ساڵە هیچمان نەدی!!بۆ؟ . ئۆتێل شیراتۆن و هەورامان هی كێن؟،بە راست من نازانم  هی كێن. بەڵگە لەوە بەهێزتر هەیە.
با وانەیەك لە چاپڵنەوە فێر بین ،  فێر بین وڵات چۆن خۆشەویست دەبێت.
تا هەژارەكان  بەردەوام لە زیادبوونا بن، خۆشەویستی وڵاتیش دەبێتە مۆتەكە، تا گەندەڵی وەك مۆرانە ئەم وڵاتە بهاڕێ، ئیتر  چ بەهایەك دەمێنێتەوە.
ناكرێت گەندەڵیش بیت و نیشتمانپەروەریش، بۆیە ناشكرێت درێژە بەم هەموو گەندەڵیە بكرێت.
ئەم نامەیەی چاپلن تەنها بڕگەیەكم لێی ی وەرگرتووە،هیوادارم  لە رۆژانی داهاتوو، بتوانم بڕگەكانی تریشی باس بكەم، تا بەرپرسەكانمان كەمێك بەهۆش خۆیان بێنەوە.
هۆڵندا، ئارنهێم

شنە پێنجوینی
12-2-2011