كوشتن له‌پێناو به‌خته‌وه‌ری كه‌سێكی دیكه
ڕۆمان هونه‌ری گێڕانه‌وه‌یه‌و،ده‌كرێت ژیانی هه‌ریه‌كێكمان بۆخۆی چیرۆك وڕۆمانێك بێت.به‌ڵام به‌ئه‌ده‌بیكردن وته‌كنیكی گێڕانه‌وه‌ی ڕووداوه‌كان گرنگن،ڕه‌نگه‌ئێمه چه‌ندین ڕووداو له‌ژیان ده‌رباره‌ی خۆشه‌ویستی وعه‌شق وكوشتن و…هتد مان بیستبێت،به‌ڵام ئه‌وی له‌ڕۆمان باسی لێوه ده‌كرێت چیرۆكێكی ساده نییه به‌ڵكو به‌فه‌نتازیاو ستاتیكانه،به‌پێوه‌ری یاسای گشتی ڕۆمان ده‌نوسرێت كه‌زۆرجار پێشبینی ده‌رئه‌نجامی ڕووداوه‌كانی ئاینده‌یش ده‌كات.
دلاوه‌ر قه‌ره‌داغی شاعیر كه‌به به‌رهه‌مه‌شیعریه‌كانی كتێبخانه‌ی كوردی ڕازاندۆته‌وه،له‌كرده‌ی وه‌رگێڕانیشدا شاره‌زایی یه‌كی باشی هه‌یه،چه‌ندین شاكارو به‌رهه‌می وه‌رگێڕاوه بۆكوردی،ڕه‌چاوی به‌پێزی وباشی كتێبه‌كه‌ی كردووه ئه‌وده‌زانێت خوێنه‌ری كورد وكتێبخانه‌كه‌ی پێویستی به‌چ به‌رهه‌مێكی بیانی هه‌یه ئه‌وجا دێت وپێی ئاشنا ده‌كات،پاشان به‌زمانێكی جوان وكوردی یه‌كی ڕه‌وان وه‌ریده‌گێڕێت به‌چه‌شنێك خوێنه‌ر واهه‌ست ده‌كات له‌زمانی نوسه‌ره‌كه‌یه‌وه ده‌یخوێنێته‌وه.
نوسه‌ری ڕۆمانی”دكتۆرگلاس” یالمارسۆدێرباری 1869-1941له‌ستۆكهۆڵم له‌دایك بووه،له‌كۆپنهاگن كۆچی دوایی كردووه دلاوه‌ر قه‌ره‌داغی له‌سویدییه‌وه وه‌ریگێڕاوه‌و پێشه‌كی بۆنوسیوه،نزیكه‌ی زیاد له‌سه‌دساڵ تێپه‌ڕیوه‌به‌سه‌ر ئه‌م ڕۆمانه‌داكه‌چی له‌وكاته‌وه تا ئێستاچێژی ئه‌ده‌بی وستاتیكی خۆی له‌ده‌ست نه‌داوه.مانای وایه له‌و جۆره نوسینانه‌یه كه لافاو ئاسا دێت و ڕێَگای خۆی ده‌كاته‌وه،ئه‌م ڕۆمانه پرسیارێكی زۆرلای خوێنه‌ر دروست ده‌كات پڕه‌له‌هه‌مووڕووداوه‌كانی ژیان.نووسینێكه توانای به‌رده‌وامی هه‌یه‌له‌ژیانداگه‌رچی ته‌ماشاده‌كه‌ین نوسه‌ره‌كه‌ی سویدیی یه‌و ڕۆمانه‌كه سه‌ده‌یه‌ك به‌رله‌ئێستا نوسراوه،به‌ڵام ڕووداوگه‌لێك هه‌یه له‌ڕۆماندا واده‌كات نووسینه‌كه سه‌ده‌بڕبێت ،به‌خێوێندنه‌وه‌ی په‌لكێش ببیت به‌دوای گرێی ناوڕۆمانه‌كه‌و بگه‌ڕێیت له‌گه‌ڵ زه‌مه‌ن وڕووداوه‌كانیدا ئاوێزان ببیت،گابرێل گارسیاماركیز ده‌ڵێت”جارێك ئافره‌تێك هاتووه بۆلام وپێی ووتوم بۆچی ناو و ناونشان وته‌واوی كه‌سێتی ئه‌وی كردووه‌ته‌ڕۆمان”به‌بێ ئه‌وه‌ی ئه‌م ئاگای لێبێت دواتر ماركیز ئه‌وه‌ڕوون ده‌كاته‌وه كه ئه‌و ئافره‌ته ناناسێت،به‌ڵكو ئه‌وه ڕۆمانه‌كه یه به‌جۆرێكی وانوسراوه كه خوێنه‌ر وابزانێت باسی ژیانی ئه‌وده‌كه‌یت وته‌واوی كه‌سێتی خۆی تێدا ده‌بینێته‌وه.
سه‌ركه‌وتنی ڕۆمان له‌وه‌دایه كه‌خوێنه‌ر وابزانێت بۆ ئه‌وت نوسیوه،خۆهه‌رچه‌نده تاكه‌كه‌سێك ده‌ینوسێت به‌ڵام ئه‌مه واده‌كات لای خوێنه‌ر بمێنێته‌وه،
شوێنی ڕووداوه‌كان له‌نێوڕۆمانه‌كه‌دا”سوید”ه چوونكه نوسه‌ر خۆی سویدییه‌و،كاراكته‌ری سه‌ره‌كی نێوی(تیكۆگابریل گلاس)ه دكتۆرێكه‌ڕۆژانه له‌كلینیك چاوی به‌نه‌خۆشه‌كانی خۆی ده‌كه‌وێت.ره‌نگبێ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خێزانی پێكنه‌هێناوه ڕۆژانه به‌ته‌نها ژیان ده‌باته سه‌ر له‌دوای گه‌ڕانه‌وه‌له‌سه‌ركاره‌كه‌ی یاداشتی ڕۆژانه‌ی ده‌نوسێت،یاداشتێكی واقیعی نییه وكرابێته ڕۆمان چوونكه ئه‌وكات چێژی ئه‌ده‌بی تێدانه‌ده‌بوو،ته‌نها ده‌بووه واقیع وخوێنه‌ر وایده‌زانی مێژووده‌خوێنێته‌وه.به‌ڵكوبه‌پێچه‌وانه‌وه به‌فه‌نتازیا ڕووداوه‌كانی كردووه‌ته ته‌كنیكێك كه پاڵه‌وانی ڕۆمانه‌كه یاداشتی ڕۆژانه‌ی بنوسێته‌وه،ڕووداوه‌كان هه‌موو له‌ماوه‌ی سێ مانگدا ڕووده‌ده‌ن،زیاتر له‌ڕووداوێكی تێدایه به‌ڵام سه‌ره‌كیترن كارێك هه‌بێ چۆنێتی كوشتنی كه‌سێكه له‌پێناو به‌خته‌وه‌ری كه‌سێكی دیكه.
له‌ده‌سپێكی گێڕانه‌وه‌كه دكتۆرگلاس ده‌ڵێت”ئه‌وه‌ی له‌سه‌ر ئه‌م كاغه‌زه ده‌ینوسم چ ددانپیانانێك نییه.ده‌بێ ئیعتراف بۆكێ بكه‌م،من هه‌مووشتێك له‌باره‌ی خۆمه‌وه‌ناگێڕمه‌وه.ته‌نیا ئه‌وه‌ده‌گێڕمه‌وه،كه‌هه‌وه‌سم لێیه بیگێڕمه‌وه،به‌ڵام هیچ شتێك له‌باره‌ی ئه‌وه‌وه‌ناڵێم كه‌ڕاست نییه درۆله‌باره‌ی به‌دبه‌ختی ڕۆحمه‌وه،جائه‌گه‌ربه‌دبه‌خت بێت ناكه‌م.(ل..12)”ئه‌وكه‌سه‌ی دكتۆرگلاس ده‌یكوژێت،پێی تاوانبارناكرێت وناخرێته‌به‌ندینخانه به‌ڵام پێی وایه ئه‌مانه‌ی نووسیویه ته‌نهایاداشتن وددانپێدانان نین.
ڕووداوگه‌لێك هه‌ن له‌ژیاندا چه‌ندین جاردووباره‌ده‌بنه‌وه،ڕه‌نگبێ بیستنی شتێكی ئاسایی بێت لامان وه‌ك كچ به‌زۆر به‌شودان گه‌وره به‌بچووك،كه له‌م ڕۆمانه‌دا هه‌یه،كچێكی گه‌نج دراوه به‌قه‌شه‌یه‌كی ئاینی ته‌مه‌ن په‌نجاو حه‌وت ساڵ كه ده‌رئه‌نجامی سه‌رجه‌م ڕووداوه‌كانه.دین به‌كارده‌هێنرێت بۆمه‌رامی تایبه‌تی وحه‌لال كردنی گه‌نجێك بۆبه‌ته‌مه‌نێك ئه‌مه‌ش ته‌نهاله‌به‌رئه‌وه‌یه ئه‌م كچه پێشتر له‌لایه‌ن كه‌سێكی تره‌وه ده‌ست درێژی سێكسی كراوه‌ته سه‌ر،ئیدی ده‌بێت بدرێت به‌كه‌سێك له‌خۆی گه‌وره‌تره و ئێستاش كه‌سێكی تری خۆش ده‌وێت،دكتۆر كلینیكی پزیشكی هه‌یه ونه‌خۆشێكی هه‌یه به‌نێوی “گریگۆریۆس”كه‌قه‌شه‌یه‌كی ئاینی یه‌و كچێكی گه‌نج خێزانیه‌تی ڕۆژێك كچه‌ی خێزانی قه‌شه به‌بیانووی نه‌خۆشی ده‌چێته‌لای”دكتۆرگلاس”به‌ڵام هیچ نه‌خۆش نییه‌و به‌ڵكو سكاڵاده‌كات له‌ده‌ست قه‌شه،گریگۆریۆس و ده‌ڵێت “ئه‌وه‌ی من گه‌ره‌كمه له‌دكتۆری داوابكه‌م شتێكی زۆرسه‌یره،ڕه‌نگه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا نه‌یه‌ته‌وه كه‌ئێوه به‌ڕاستی ده‌زانن …..هیچ كه‌سێكی ترله‌ته‌واوی ئه‌م دونیایه‌دا نییه بتوانێت یارمه‌تیم بدات،ئاخۆ دكتۆر ناتوانێت له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌مدا قسان بكات ناتوانن پێی بڵێن كه‌من گیرۆده‌ی جۆرێك نه‌خۆشیم جۆرێك ئازاری به‌رو ناوگه‌ڵ بۆیه‌ده‌بێت له مافه‌كانی خۆی ببورێت (ل…21)”
ناره‌زایی ده‌رده‌بڕێت له‌به‌رامبه‌رجیاوازی ته‌مه‌نیان له‌گه‌ڵ قه‌شه‌ی پیره مێردی و،پێی ده‌ڵێت كه ئه‌م قه‌شه‌یه شه‌وانه له‌كاتی جووتبوندا ئازاری ئه‌دات وه‌ك ئه‌وه وایه لاقه‌ی بكات.له‌جێیه‌كی دیكه به‌دكتۆرگلاس ده‌ڵێت”شه‌وێ به‌زۆرلێم نزیك بووه‌وهێند به‌زۆر وه‌ك لاقه‌كردن(ل…40)”دكتۆر به‌جۆرێك ده‌كه‌وێته ژیركاریگه‌ری سۆزی ئه‌و كچه‌وه كه‌بڕیارئه‌دات قه‌شه بكوژێت، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا دكتۆر كچه‌كه‌ی خۆش ده‌وێت ده‌زانێت ئه‌وكچه كه‌سێكی دیكه‌ی خۆشده‌وێ به‌ڵام هه‌ر پێی وایه گه‌ربێت وقه‌شه بكوژێت ،وه‌ك ئه‌وه وایه دیلێكی له‌زیندان ئازادكردبێت.هیچ نه‌بێت ده‌بێته ئاسوده‌كردنی ژیانی هاوسه‌ری قه‌شه گه‌رچی دواتر به‌پلانێكی بۆداڕێژراو و به‌حه‌بێك قه‌شه ده‌كوژێت،هه‌رخۆیشی وه‌فات نامه‌ی بۆده‌نوسێت وله‌خه‌ڵكی ده‌گه‌یه‌نێت كه به‌سه‌كته‌ی دڵ مردووه،بۆیه هیچ كه‌س لێپرسینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ناكه‌ن ونازانن كه دكتۆر گلاس كوشتویه‌تی به‌ڵام ویژدانی دكتۆر گه‌لێك ئازاری ئه‌دات ،چونكه ئه‌وكچه نه بۆخۆی ده‌بێت نه بۆئه‌وكه‌سه‌ی كه پێشتر خۆشی وویستووه،به‌ڵكو كچه به‌ته‌نها له‌خانووێكدا ده‌ژی له‌كۆتایی له‌نێوڕۆمانه‌كه گه‌لێك ڕووداوی كۆمه‌ڵایه‌تی ده‌بینرێت وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌كۆمه‌ڵگایه‌كی باوكسالاری كچێك به‌زۆرئه‌درێت به‌پیاوێكی به‌ته‌مه‌ن به‌ناوی ئاین و،به‌كارهێنانی بۆ مه‌به‌ستی تایبه‌تی ده‌بینین زۆرجارخۆشبه‌ختكرنی كه‌سێك ده‌تكاته بكوژ. ڕۆمانه‌كه هێند جوان نوسراوه واقیعت بۆناگێڕێته‌وه،ده‌زانیت كه نابێت ڕۆماننوس واقیع یان مێژوونوس بێت به‌ڵكو وه‌ك ئه‌م ڕۆمانه ده‌بێت پێشبینی هه‌ندێك ده‌رئه‌نجامی ئاینده بكات كه‌ده‌كریت ڕووبده‌ن،وه‌ك مه‌رج نییه گه‌ر بته‌وه‌ێت كه‌سێك خۆشبه‌ت بكه‌یت ئیدی بۆهه‌میشه خۆشبه‌خت بێت به‌لكو به‌پێچه‌وانه‌وه ئه‌م كچه زیاتر نیگه‌ران ده‌بێت وبه‌ته‌نها له‌خانوێكدا ده‌مێنێته‌وه.
