گفتووگۆی هاوڵاتی لەگەڵ دارا ئەحمەد
دارا ئەحمەد:
سەربەخۆیی کوردستان هەر ئێستا؛ (نە ئیسرائیل، نە کۆمۆنەی پاریس، نە مەککە و مەدینە)یەکی دیکەیە.
سازدانی: جیهاد موحه‌مه‌د
جیهاد موحه‌مه‌د: ئێوه قسه‌کردن له‌سه‌ر پرسی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێکی سه‌ربه‌خۆ بۆ کورد له باشووری کوردستان له‌م بارودۆخه‌ی ئێستای ناوچه‌که و جیهان چۆن ده‌خوێننه‌وه؟
دارا ئه‌حمه‌د: دیارە مەبەستی بەڕێزت لەو دەوڵەتە هەموو کوردستانی باشوورە بە ناوچە داگیرکرایەکانیشەوە، بەڵام ئەو دەوڵەتە تەنیا دەوڵەتی کوردان نابی بەڵکە ئی هەموو ئەو نەتەوانە دەبی کە لە کوردستان دەژین، بەڵێ دامەزراندنی ئەو دەوڵەتە سەربەخۆیە فره چاک و فره پێویست ده‌بینم، ئه‌و ده‌وڵەتەش پێویستە هه‌موو ناوچه داگیرکرایه‌کان بگریتەوه، واته دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌ته‌که نه‌ک نه‌بێته هۆی مۆرکردنی رێکه‌وتننامه و سازشکردن له‌سه‌ر ناوچه داگیرکرایه‌کان به‌ڵکه ببیته هۆی ئه‌وه‌ی یه‌ک بسته خاکیش چییه به داگیرکرایی نه‌مینێته‌وه، هه‌موو کورده‌کانی به‌غدا و ناوچه عه‌ره‌بییه‌کانیش قه‌ره‌بووه‌کی چاکیان پێ ببه‌خشرێ تا ئاره‌زوومه‌ندانه بگه‌ڕێنه‌وه و له‌سه‌ر خاکی خۆیان نیشته‌جێ بکرێن به‌ڵکو له فه‌رهه‌نگی پاشدامایی و ره‌گه‌زپه‌رستانه‌ی عه‌ره‌بیی و ئیسلامیی دوور بکه‌ونه‌وه چونکه به هۆی بنده‌ستییمان ئێمه ناتوانین ئه‌وان چاک بکه‌ین به‌ڵکه بە پێچەوانەوە ئه‌وان داشیان سواره و ده‌توانن ئێمە به‌ره‌و خراپتر بگۆڕن.
ده‌رباره‌ی نه‌ته‌وه‌کانی کلدان و ئاشوور و سریان و ئەرمەن و تورکمان و عه‌ره‌ب، ئەگەر ئارەزوومەندانە ویستیان لە نێو دەوڵەتی کوردستان بمینێنەوە ئەوە پێویستە هەموو مافەکی سیاسیی و ئابووریی و جڤاکیی و فەرهەنگییان هەبی واتە تێکڕای ئەو مافانەیان هەبی کە کوردەکان دەیانبی، ئەو کات پێویستە ناوی (کوردستان)یش بگۆڕێ و بە بەشداریی هەموو نەتەوەکان ناوەکی نێوکۆیی لێ بندرێ – وەک ”هەفتەوانە” کە گوزارشت لەوە دەکا هەفت نەتەوەی لێ دەژیێ -، بەڵام ئەگەر لە راپرسییەکی گشتیی هەر نەتەوەیەک بە جودا داوای یەکگرتنەوە لەگەڵ عێراق یان جودابوونەوەیان کرد؛ ئەوە بە پێی خواستەکانی خۆیان دان بە مافەکانیان بندرێ، هەر نەتەوەیەک بیەوێ لەگەڵ عێراق یەکبگریتەوە ئەوە شوێنەکی خوازیاری خۆیان لە نێوان سنوورەکانی کوردستان و عێراق کە تێیدا زۆرینەن دیار بکرێ و بە عێراقەوە بلکێندرێن، هەر نەتەوەیەکیش ویستی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆی دابمەزرێنێ ئەوە بێ سێ و دوو خواستەکەی جێبەجێ بکرێ، لەو کاتەدا چەندەی دەکرێ بە پێی خواستی خۆیان خاکی ئەو دەوڵەتە لەسەر سنووری کوردستان بێ باشترە.. بەڵام ئەگەر رازیی نەبوون و وەک مافی خۆیان شوێنی دەوڵەتەکەیان لە نێو خاکی کوردستان بوو ئەوە – وەک ئەوەی کە نموونەی وڵات لە نێو وڵاتەکی دیکە لە جیهان هەیە – بە بێ کێشمەکێش دانی پێدا بندرێ و ئازادانە دەوڵەتی خۆیان دبمەزرێنن.
جیهاد موحه‌مه‌د: ئایا بنه‌ماکانی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێکی سه‌ربه‌خۆ بۆ کورد له هه‌لومه‌رجی ئه‌مڕۆی کوردستاندا له‌باره بۆ کورد؟
دارا ئه‌حمه‌د: کات زۆر لە دەست چووە و زۆر درەنگە کە تا ئێستا دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان دانەمەزرایە، ئەمن هیچ کاتەک بڕوام بە لەبارنەبوونی هەلومەرجی دامەزراندنی دەولەت نییە، کە نەتەوەیەک لە بندەستی دەسەڵاتی رەگەزپەرستانەی نەتەوەیەکی دیکە دەچەوسێتەوە و پێویستی بە هەبوونی دەوڵەت هەیە ئیدی باسکردن لە (هەلومەرج و بارودۆخ) نەخشەی هاوبەشی دژەمرۆییانەی دەسەڵاتی داگیرکەر و سیاسەتبازەکانی چینە باڵادەستە چەوسێنەرەکانی نەتەوە بندەستەکە و سیستەمی بۆگەنیی نێودەوڵەتییە کە بەرژەوەندییە دڕندەییەکانیان لەگەڵ مافەکانی گەلان یەکناگریتەوە.
زۆر جار سەرکردەکانی میللەتەکی بندەست کە بە هۆی هێزی سەربازیی و داگیرکردنی سامانی گەل خۆیان دەسەپێنن هەرگیز دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆ لە قازانجیاندا نییە چونکە لە لایەک مەترسیی ئەوەیان هەیە بە دامەزرانی دەوڵەتەکە میللەت پێیان رازیی نەبی و سەرۆکایەتییەکەیان لەدەست بچی، لە لایەکی دیکەش شەڕی سەربەخۆیی سەرکردەی خۆنەویست و تێکۆشان و قوربانییدانی گەرەکە.. سەرکردەی خۆسەپێنەر لە قۆناغی رزگاریی نەتەوەیی و نیشتیمانییدا کە گەندەڵیی و داگیرکردنی سامانی گەل ئاسانترە تێیدا رەچاوی تەمەنی خۆی دەکا و پتر بە تەنگ خڕکردنەوەی پارەوە دەبێ و سەری خۆی بەوە نایەشێنێ وەدوای دامەزراندنی دەوڵەت بکەوی کە رەنگە کاتی زۆری بووێ.. هەر لە راستییدا ئەو توانایەشی نییە چونکە ئەو جەماوەرەی کە هەیەتی رووکەشە و بە هۆی ترساندن و پارە و گەندەڵیی جەماوەری ئەون و لەگەڵ سادەترین بەرانگژبوونەوەی داگیرکەران پشتی بەردەدەن و جلەوی سەرکردایەتیکردنی بزووتنەوەی سەربەخۆخوازیی لە دەست دەدا.
بارزانی و تاڵەبانی و نەوشێروان و ئەوانەی تا ئێستا هەن رێک نموونەی ئەو سەرکردە خۆسەپێنەرەن و تەنیا کاتەک دەست دەدەنە دۆزی سەربەخۆیی کە لە لایەک چرای کەسکی پیلانی بەرژەوەندخوازانەی سیاسەتی نێودەوڵەتیی ببینن.. لە لایەکی دیکەش جەماوەری هۆشیاری چینە زەحمەتکیشەکان و گەل بە شێوەکی گشتیی گوشاریان بخەنەسەر و ترسی ئەوەیان بدەنە بەر کە ئەگەر ملکەچی رەوتی سەربەخۆخوازیی نەبن ئەوە رەنگە ئەو دەسەڵات و سامانەی بە زۆرداریی پەیدایان کردییە ئەویشیان لە دەست بچی، ئیدی رێک وەک قومارکەر هەڵسوکەوت لەگەڵ دۆزەکە دەکەن.
جیهاد موحه‌مه‌د: ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تێکی کوردی دامه‌زرێت له باشووری کوردستان. ئایا له توانایدا هه‌یه کێشه سیاسیی و ئابووریی و کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی ئه‌مرۆی خه‌ڵکی کوردستان چاره‌سه‌ربکات؟ یاخود به‌ره‌وڕووی کێشه‌ی زیاتر ده‌بێته‌وه؟
دارا ئه‌حمه‌د: دەوڵەتی نەتەوەیی تەنیا دەتوانی کێشە سیاسییەکانی پەیوەست بە نەتەوە و نیشتیمان لە بەرانبەر داگیرکەران چارەسەر بکا نەک هەموو کێشە سیاسییەکان، زۆر جار دیتیتمان خودی دەوڵەتی نەتەوەیی کێشەی نەتەوەیی و نیشتیمانی لەگەڵ هێندەک لە نەتەوەکانی نێوخۆ دروست دەکا و دەیانچەوسێنتەوە یان بە هۆی چاوتێبڕینی لە سامانی وڵاتان شەڕوشۆڕی گەورە گەورەی سارد و گەرم بەرپا دەکا، چونکە ئەو جۆرە دەوڵەتە لە لایەن چینە باڵادەستەکانی سەرەوە سەرپەرشتیی دەکرێ.. ئەو چینانەش هەر بە سروشتی خۆیان چەوسێنەری چینەکانی خوارێن و فرچکیان بە چاوتێبڕین لە سامانی ئەویدیکە و رەگەزپەرستیی و جوداخوازییە نەرێنییەکانەوە گرتییە، بێگومان کاتەک دەسەڵاتیان دەکەویتە دەست وەک نەدی و بدی پڕدەدەنە هەموو تشتەک و ئەگەر گەل نەتوانی تەرازووی هێزی خۆی بەرانبەریان رابگری ئەوە وڵات تووشی کارەساتی جۆراوجۆر دەکەن.
جا دەوڵەتی نەتەوەیی نەک هەر ناتوانی کێشە ئابووریی و جڤاکییەکان چارەسەر بکا بەڵکە چەندەی دەرفەتی هەبی قۆڵتریشیان دەکاتەوە تا بتوانی لە درێژترین کات دەسەڵات لە دەست چینە چەوسێنەرەکاندا بی، ئەوە تەنیا دەوڵەتی یەکسانییخوازییە دەتوانی بە پێی سەردەمەکان ئەو کیشانە چارەسەر بکا، ئێمەی کورد و تەواوی گەلانی نێو کوردستانی باشوور بە هۆی چارەسەرنەبوونی کێشە نەتەوایەتیی و نیشتیمانییەکانمان زۆر پاشداماین بە بەراورد بەو گەلانەی دەوروبەرمان کە خاوەنی قەوارەی وڵاتی خۆیانن، دیارە خەلکی کوردستانیش وەک خەلکی هەر وڵاتەک کۆمەڵەکی چینایەتییە و چینە چەوساوەکانی بەردەوام لە پێناو ئازادیی و یەکسانیی جڤاکیی خەباتی خۆیان ئەنجام دەدەن.. لێ تا لە کێشەی نەتەوەیی و نیشتیمانیی رزگار نەبین ناتوانین دەستکەوتەکی ئەوتۆ لەو خەباتە بچنینەوە، لەبەرئەوە دەوڵەتی نیشتمانیی کوردستان پێویستییەکی بابەتییە و بێجگە لەوەی وەک ئامانجە سەرەکییەکەی ستەمی نەتەوەیی و نیشتیمانیی لەنێو دەبا دەستی خەڵکی کوردستان ئاواڵە دەکا تا بتوانن لە تێکۆشانی بەردەوامی خۆیان لە بەرانبەر دەسەڵاتداراندا کێشە سیاسییەکانی دیکە و کێشە ئابووریی و جڤاکییەکان بە پێی سەردەمەکان چارەسەر بکەن.
جیهاد موحه‌مه‌د: ده‌وڵه‌ته زلهێزه‌کانی دنیا به تایبه‌تی (به‌ریتانیا و فه‌رنسا که له کاتی خۆیدا به پێی ڕێککه‌وتننامه‌ی سایکس بیکۆ کوردستانایان دابه‌شکرد) به پێی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیان ڕه‌زامەندیی ده‌رده‌بڕن بۆ دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تێکی وه‌ها بۆ کورد. هه‌تا که‌ی کورد چاوه‌ڕوانی ئه‌و ڕازییبوونه بێت؟
دارا ئه‌حمه‌د: بە هیچ جۆر و شێوەک پێویست ناکا و هەر راستیش نییە کوردان و گەلانی دیکەی کوردستان چاوەڕوانی وڵاتە زڵهێزەکانی جیهان بکەن، چاوەڕوانییەکانی پێشتریش لە زیان پتر بترازێ هیچ سوودەکی نەبووە، وڵاتە زڵهێزەکان تەنیا کاتەک هەست بە بوونی خەڵکی کوردستان و دۆزەکەی دەکەن کە دەکەونە نێو چارچیوەی نەخشە پاوانخوازییەکانیان و بە ئارەزووی خۆیان دۆزەکە بەکاردەهینن.
زۆر گەمژەییە و شەرمەزارییەکی گەورەشە ئەگەر چاوەڕوانیی رەزامەندیی وڵاتە زڵهێزەکان بکەین یان وا هەست بکەین بە بێ ئەوەی خۆمان هەبین ئەوان ئازادییمان بە دیاریی پێشکەش دەکەن چونکە ئەوان کە میللەتەکانی خۆیان بە جۆرەکی دیکە دەچەوسێننەوە هەرگیز ناتوانن ببنە فریادڕەسی ئێمە یان هەر گەلەکی بندەست. لێ هیچ شەرم نییە بزووتنەوەیەکی نەتەوەیی و نیشتیمانیی سوود لە نەخشە پاوەنخوازییەکانی ئەوان لە ناوچەکە وەربگری چونکە ئەو بزووتنەوەیەش ئەگەر بەرگە کوردستانییەکەی لەبەر دابکەنی ئەوە لەوان باشتر نییە.. کە سبەینێش بەرگە کوردستانییەکە کاری خۆی دەکا و سەرمای بندەستیی کۆتایی پێدێ ئیدی ئەوەی لە مشک بی هەر هەنبانەدڕە.
جیهاد موحه‌مه‌د: چۆن لێکدانه‌وه و هه‌ڵوێستی پارتی دیموکراتی کوردستان و مه‌سعود بارزانی، هه‌روه‌ها گۆڕان و نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌خوێنییته‌وه سه‌باره‌ت به دامه‌زاراندنی ده‌وڵه‌تێکی سه‌ربه‌خۆ بۆ کورد؟
دارا ئه‌حمه‌د: سەرەتا پێویستە ئەوە ببێژین کە تا ئەو دوو (مستەفا)یە هەبن ئەوە پارتی و گۆڕان هێندەی خاڵی دوای کۆماش سەنگ و نرخیان نییە! ئەوان کە حیزبەکانی خۆیان کردیتە کارتۆنەکی بێ گیان دەبی بە چ نیگا و بە چ ئەندازەک بڕواننە میللەت تا قسەکانیان بایەخەکی هەبی لە لامان و پێویستییان بە لەسەروەستان هەبی؟! هەرچەندە مەسەلەی (درۆزن و ئاگر لە ماڵ بەربوونەکەی) گەللەک کەونە و لەبن تۆزێ بزربووە، لێ هێشتا لە بەرانبەر قسەکانی ئەوان زۆر تازەیە و پێویستە بەردەوام چەندبارەی بکەینەوە، بە کورتییەکەی قسەی (قاسماغای کۆیێ) و (خالیدی خولەسوور) چەند بایەخیان هەیە لە لای من سەبارەت بە سەربەخۆیی کوردستان قسەی ئەو دوو (مستەفا)یەش هەر هێندە! دیارە ئەو هەڵوێستەی منیش لەوەوە نەهاتییە کە تیڕوانینی سیاسیی من لەگەڵ ئەو دوو کەسە بە ناو سەرکردە جوایەزە بەڵکە هەموو کەس دەزانێ کە ئەو دووانە لە سەردەمەک لە سەردەمەکان هەمان رۆڵی ئەو دوو بەکرێگیرایەی سەدامیان دیتییە و بە هاوبەشیی لەگەڵ رژێمی گۆڕبەگۆڕ هێرشی دڕندانەیان دەکردە سەر گەل و ئەو پێشمەرگانەی کە سەنگەریان بەرانبەر بە رژێم گرتبوو!
جیهاد موحه‌مه‌د: به رای به‌ڕێزت ئه‌مه ده‌بێ ئامانجی پیرۆزی گه‌لی کورد بێت و له ڕێگه‌ی خه‌بات و تێکۆشان و ڕاپرسی گشتییه‌وه ئه‌نجام بدرێت؟ یان ئه‌وه‌تا ئه‌وه به‌سه که هه‌ندێک حیزب و ڕێکخراو ئه‌و مه‌سه‌له‌یه قۆرخ بکه‌ن بۆ خۆیان و چۆنیان ویست وه‌ها هه‌نگاوی بۆ بنێن؟
دارا ئه‌حمه‌د: ئەگەر هێندەک لە گوزارشتی ”پیرۆز” بکۆڵینەوە ئەوە بە ئاشکرا دیارە کە بنچینەکی دینیی هەیە، فەرهەنگیی دینیی نەگۆڕ و هیشک و بەبەردبووە.. هەر تشتەک بە پیرۆز دابنێ ئیدی ناکرێ و ناشێ دەستکاریی بکرێ جا ئەگەر ئەو تشتە لە سەردەمی نوێ هیچ کەلکی پێوە نەمابی یان تەنانەت ئەگەر زیانیشی هەبی! کاتەک ”پیرۆزیی” سیاسەتی پێوە دەکرێ ژیان هیشک دەکاتەوە و کۆنەپەرستیی دەسەپێنی، زۆر ئاساییە پیرۆزیی لە کارەکی چاک بکرێ، جەژن پیرۆز بکرێ – واتە هیوا بخوازی کە جەژن بە خۆشیی و ئاسوودەیی بەڕێ بکرێ -، پیرۆزبایی لە کەسەک کە جلکی نوێ لەبەر دەکا یان پرچی چاک دەکا یان خۆی دەشوا… وەک ئەوەی خوازیاری چاکە بی لە بەرانبەر مرۆڤەکان هەڵسوکەوتەکی جوان و دڵخۆشکەرە.
جا ئەمن ئامانج و هیچ گوزارشتەکی سیاسیی و جڤاکیی کە لە دووتوێی تێڕوانینە جوایەزە ئایدیۆلۆژیاییەکان ئافەریدە بوونە بە پیرۆز نازانم، ئامانجی سەربەخۆیی کە ئێمە لە ئێستادا پێویستمانە پیرۆز نییە و لە سەردەمەکی دیکەدا هەر خودی ئەو سەربەخۆییە دەبیتە رێگر لە بەرانبەر ژیانی نوێ و دەبی ئەرکی لادانی بکێشین. بێگومان زۆر پێویستە و زۆر ئەرێنییترە ئامانجی سەربەخۆیی لە رێی جۆربەجۆری خەبات و تێکۆشانی گەلەوە وەدەستبێ، لێ سەربەخۆیی کە ئامانج لێی بنەبڕکردنی ستەمی نەتەوەیی و نیشتیمانییە بە هەر شێوە و جۆرەک بی و لە لایەن هەر کەس و لایەنەک بێتە ئەنجامدان گرنگ ئەوەیە وەدەستبێ، چونکە خراپترین وەدەستهاتنی سەربەخۆیی و هەموو بەرەنجامە توندوتیژ و نەرێنییەکانی نێو پڕۆسەکەشی زۆر زۆر کەم زیانترە لە بندەستیی.. جا ئەوە سەربەخۆیی کوردستان بی یان هەر وڵاتەکی داگیرکرا، سەربەخۆیی جگە لەوەی مافی رەوای هەر میللەتەکە و بیانووی چەوسێنەرانیش دەبڕی و ناتوانن چیدی بە ناوی پاراستن و رزگارکردنی نەتەوە و نیشتیمان درێژە بە چەوسانەوە بدەن.. دەستی خەڵکیش ئاواڵە دەکا تا وەدوای ماف و ئازادییەکانی دیکە و یەکسانی و ژیان و گوزەرانەکی پڕ لە ئاسوودەیی بکەون.
لە کۆتاییدا دەبێژم: سەربەخۆیی کوردستان هەر ئێستا؛ نە ئیسرائیلەکی دیکەیە وەک ئەوەی ناسیۆنالیستە گەمژەکانی چینە باڵادەستەکان دەیانەوێ نە کۆمۆنەیەکی دیکەی پاریسە وەک ئەوەی کۆمۆنیستە هەرزەکارەکان دەیانەوێ نە مەککە و مەدینەیەکی دیکەیە وەک ئەوەی ئیسلامییە دڕندەکان دەیانەوێ، بەڵکە تەنیا و تەنیا یەک دەوڵەتی سەربەخۆیە کە خەڵکی کوردستان دەیانەوێ ستەمی نەتەوەیی و نیشتیمانیی تێیدا بنەبڕ بکرێ.
daraehmed@yahoo.com
