(سێ دەقی شوێن) سەفیری شیعری کوردی

کەمن ئەوانەی بە بێدەنگی دوور لە ژاوەژاوی میدیای و لانگەرایی و بەرژەوەندیخوازیی، دەقی مەزن پێشکەش دەکەن و رەنگە وەك پێویستیش خۆیان ناسراو نەبن، ئەوانەی هەمیشە لە نوێگەرایی دەگەڕێن بێ جوینەوەی ئەوانی ترو بە کاڵاو ناواخنەوە بەرهەمێکی هەمیشە زیندوو دەبەخشن خەرمانی کەلتوری مرۆڤایەتی.

شاگەشکە بووم کاتێك لە گۆڤاری هەنار ژمارە (٩٢) لە ڕێی سایتی ئەلەکترۆنی (دەنگەکان)ەوە چاوم بە داهێنانێکی شیعری هەڵهێنا بە ناوی (سێ دەقی شوێن)، لاپەڕە ٦٢-٦٦ ، لە دانانی: سۆران محەمەد.

ئەوەی لەو ٣ دەقەدا سەرنجی ڕاکێشام و تا ئێستاش بە دەگمەن لە شیعری خۆماڵی و بێگانەدا پێشچاوم کەوتووە بریتیە لە بزر بوونی مرۆڤ لەسەراپای دەقەکان و لەهەمان کاتیشدا مرۆڤ سەنتەری بابەتەکانی دەقەکەیە، مرۆڤێکی ناوچەیی نا، یاخود شەخسێکی زۆر تایبەت تێوەگلاو بە نەهامەتی نا، بەڵکو ئەو حاڵەتە مرۆییانەی هەمیشەو لە زۆر جێ دووبارەو چەند بارە دەبنەوەو بە ناوە جۆراوجۆرەکان خۆیان دەنووسنەوە.

گەر ئەمە ناونەبرێت بە دەقی کراوە ئەوا هیچ دەقێکی تر نیە ئاوها بە کراوەیی خۆی نمایش بکات، هزری مرۆجی مۆدێرن بجوڵێنێت بۆ ئاسۆ دوورو بزرەکانی خۆی، مەزنی لەوەدایە ئیکۆی شیعری تێدا لەدەست نەدراوە هەرچەندە بە زمانێکی سادەی زۆر لەخۆنەکردن میتافۆرەکان نوێگەری نمایش دەکەن، کەچی لە مانادا تا بڵێی قوڵن، وەك زەریایەکی تاریك یان شەوێکی قەترانی کش و مات، مەگەر ئەوانەی چرای بە تینی مەعریفەیان پێ بێت و چاویلکەکانیان داکەنن پەی بە گەوهەرە شاراوەکانی پشت سیمبوڵی کاراکتەرە لاوازەکان ببەن. لەوێ مرۆڤ سەنتەر نیە، بۆیە پەپولە و جۆ و سمۆرە و…تاد دەبنە کارەکتەرە کاراکانی نێو ئەو (با بڵێین ڕۆمانە ٣ بەشیە) کە رەنگە دەنگە بزرەکەی ئەو دیو ماناو دالەکانەوە کەسایەتیەکی بەدبەخت و سەرکەشی وەك ئارسەر رامبۆ بێت یان هەر تاکێکی لاواز بەگژ توڕەیی و کاڵفامی وێنەکانی قەد دیواردا بچێتەوە.و یاخی بێت لە لیتەی شەقامە یەك ئاراستەییەکان یان وانە کۆنەکانی قوتابخانەی مرەگەساتەکان!

پارادۆکسی شەرەنگێزی پەپولە، کە هێمای پاکی و جوانی یە لە جیهانی پارادۆکسێکی تر کە ئەویش برسێتی دەنکە (جۆ)کانە، لەبری ئەوەی برسێتیەکان تێر بکەن و بڕەوێننەوە، پاشان بۆچی گەنم بزرەو  جۆ جێی گرتووەتەوە!؟ ئایا لەسەردەمی گەمارۆکاندا خواردنی ئاژەڵ نابێتە هی مرۆڤ و لای خانەدانەکان نەبێت دەستیش نەکەوێت؟

ئەو ساتانەی دەنکە جۆ برسیەکان

پەپوولە هاوڕێکانی منداڵی

کردە نەیار!

لە هوشیاریەکی پڕ لە تەنیاییدا سەفەرێکی زیهنی و گیانی و یاخی بوون و هەڵهاتن و نامۆ بوونی تیایە بەرەو ئەو جێیانەی (لمۆز)!! و خۆهەڵقورتان لە باڵەخانەکانی هزر دوور دەکەوێتەوەو چاوەکان بە تێڕوانینی ڕاستەقینەی بوونی خودەوە لە شتەکان دەڕوانن، دەبێت ئەوە ئەو ژیانە لۆژیکیانە نەبێت کە شارستانێتی ڕۆژئاوا لە بەروبوومی شۆڕشی فەرەنساو ڕێنیسانس گەیشتووینێتێ؟

لە خۆراوا بوونێکی درەنگ وەختا

لەگەڵ خۆرا کۆچیان کرد

بۆ ئەو جێیەی

چاوەکان لە ئاگاییدا ئەبینن!

وێرای ئەوەی دوای چەندان خویندنەوە چەشەیەکی زۆرم لێ دی، هەر جارەش شتانێکی تازەم بۆ کەشف دەبوون  لە خوێندنەوەکانم، ئەمەشە وامان لێ دەکات ڕەهەندە جۆراوجۆرەکانی جیهانەکانی ناوەوەی دەق بڕیاری بە نەمربوونی دەق بدات و بڵێین و ڕوومان بێت کە وەك نموونەی شیعری هاوچەرخی کوردی لە مەیدانی ئەدەبیاتی جیهانیدا بێ ڕتووش تەرجومەی سەر زمانە زیندووەکانی بکەین، گەر هیچیان زیاتر نەبێت ئەوا هیچیان کەمتر نیە لە هایکۆکانی یابان و قوڵبوونەوەکانی ئیلیۆت و پارادۆکسەکانی بۆدلێر، بەڵام ئەمیان بە گۆشت و خوێنی کوردیەوە، بە تێڕوانینی ڕەسەن و خەمەکانی بە جیهان بوونی تاك لە زەمەنی مارکێتی ئازادو ئەو نەهامەتیانەی عەولەمە بۆ تاکی لاوازی بەردەم تەکنەلۆژیای هێناو بەکارهێنی خستە ناو شەڕی بەربەرەکانێکانی خۆی و ساغکردنەوەی کاڵاکانی و جارانێکیش کردنیان بەکاڵای خۆی.

ئالێرەوە عەقڵانیەت کە بە سیمبوڵی (خامە) تەوزیف کراوە خۆی دەنوێت و کۆچ دەکات، کاتێك گەندەڵی باڵادەست دەبێت لە کێشمە کێشی پۆلەتیك و ئابووری و سیسیۆلۆجیەکاندا، بۆیە هەر لە سەرەتاو یەکەم کۆپلەوە خۆمان لە ناو ژوورێکی زەمەن وەستاودا دەبینینەوە کە لە بۆگەنی لەدەستدانی مۆڕاڵ و دووفاقی شتەکاندا، قودسیەت دەبەخشرێت بە کورسییە تۆزاویەکان، تەنانەت زبڵدانی کۆمەڵگاش کە لەو ژوورەدا حزوری هەیە، تەنانەت هەگبەی خەمەکان و تەپڵەکی سیغارەکانیش دەبێت هەردەم بەو دوعایانە بڵێن ئامین، تا لەو ژوورە بێ تامەدا بە ئۆستۆکراتی بمێننەوە، ئەی بۆ لەو دیو ئەو بۆگەنیەوە: ئاونگەکان توڕە نەبن؟ ئەمەش پارادۆکسی وێنە سەیرەکانی ئەم دەقەیە، ئەی بۆ نەبنە لافاو و کە تادوێنێی ساکارو ڕاستگۆ بوو پرچی نێرگزە چاوکاڵەکانیان تەڕ دەکرد و غەزەلخوان بوون، کەچی ئەمڕۆ ئەوانیش دەبنە (نا)یەکی گەورە بۆ لەدەستدانی جوانیەکان  و مانا ڕاستەقینەکانی ژیان.

ئەو وێنە شیعریە ناوازەو تازانەی لەم دەقەدا هەن، لەسەرەتای خوێندنەوەدا خوێنەر سڕو ئەسیری جیهانە سوریالەکانی خۆیمان دەکەن، بە مەنەلۆژی خەمە هاوچەرخەکانمان، کە هەریەك لە ڕۆشنبیران ڕۆژێك لە ڕۆژان ئومێدی بووە ئەو کۆت و بەندانە بپسێنیت و تا ئازادی راستەقینە بدۆزێتەوە.

من لە کۆتاییدا زۆرم ماوە بیڵێم لەسەر ئەو دەقە، بەس هەر وەك سەرە قەڵەمێك ئاماژەیەکی خێرای پێ بدەم و ئەوی تری بۆ خوێنەرانی راستەقینەی هۆنراوە جێبهێڵم، دەستخۆشی ئەم هەوڵە لە شاعیریش دەکەم، هیوادارین بەم هەوڵە ناوازانە ئاوپرژێنی ڕۆح  و هزرمان بکات و لە تێڕوانینە قوڵەکانی ئەو دیو شتەکان بێبەشمان نەکات

برۆکسل ٣/١٠/٢٠١٣

محەمەد ئەحمەد